عنوان

بررسی کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی دشت مراغه- بناب

Number

‭۵۹۶۹پ‬

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

بررسی کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی دشت مراغه- بناب

First Statement of Responsibility

/نینا محمودی

Name of Publisher, Distributor, etc.

: علوم طبیعی

Specific Material Designation and Extent of Item

‮‭۱۳۹‬ص‬

Text of Note

چاپی

Dissertation or thesis details and type of degree

کارشناسی ارشد

Discipline of degree

زمین شناسی گرایش هیدروژئولوژی

Date of degree

‮‭۱۳۸۶/۰۶/۲۵‬

Body granting the degree

تبریز

Text of Note

هدف این پژوهش بررسی کمی و کیفی منابع آب زیرزمینی دشت مراغه-بناب و تعیین حریم کیفی چند چاه شرب می باشد .دشت مراغه-بناب با مساحت تقریبی ‮‭۲۹۲‬ کیلومترمربع در جنوب تبریز و شرق دریاچه ارومیه و در محدود طول های جغرافیایی =‮‭۵۷۵۰۰۰ x‬تا=‮‭۶۲۵۰۰۰ x‬و عرض های جغرافیایی=‮‭۴۱۲۵۰۰۰Y‬ تا=‮‭۴۱۵۰۰۰۰ Y‬ واقع شده است .این دشت با متوسط بارش سالانه ‮‭۱/۲۷۱‬ میلی متر و متوسط دمای سالانه‮‭۸۳/۱۲‬ درجه سانتی گراد جزء مناطق سرد وخشک محسوب می شود .بر اساس هیدروگراف واحد دشت، تراز آب زیرزمینی در دوره پنج ساله‮‭(۱۳۷۹‬ تا ‮‭۱۳۸۴)‬افزایش یافته است و تغییر حجم آب زیرزمینی برای سال آبی‮‭+۸۳) ۲۴/۳- (۸۴‬ میلیون متر مکعب می باشد .جهت بررسی کیفیت آب زیرزمینی دشت مراغه- بناب علاوه بر گردآوری اطلاعات هیدروشیمیایی سال های قبل، طی دو مرحله تیر و مهرماه‮‭۱۳۸۵‬ ،‮‭۹۲‬ نمونه برداشت شد .به منظور بررسی تأثیر پساب های صنعتی کارخانه های کاوه سودا و کاغذ سازی واقع در شرق دشت بر آب زیرزمینی، از این پساب ها نیز نمونه برداری صورت گرفت .پارامترهای هدایت الکتریکی، دما و ‮‭pH‬ در محل نمونه برداری و یون های اصلی، نیترات و سیلیس در آزمایشگاه آب شناسی دانشگاه تبریز آنالیز شده است .نتایج آنالیزهای هیدروشیمیایی وجود دو آنومالی عمده در قسمت شرقی و میانی دشت را تأیید می کند .همه نمودارها ی هیدروشیمیایی بیانگر اختلاط پساب های صنعتی با آب زیرزمینی می باشند .فرایند آلودگی آب زیرزمینی در پایین دست دشت در حال گسترش است و با ادامه این روند لطمات جبران ناپذیری به منابع آب زیرزمینی این دشت حاصلخیز وارد خواهد شد .مهم ترین دلایل افزایش شوری در نمونه های برداشت شده از قسمت های انتهایی دشت ،کاهش عمق آب زیرزمینی) افزایش تبخیر از آبخوان(، دانه ریز شدن رسوبات و نفوذ آب شور از شوره زار به سمت دشت می باشد .غلظت آنیون نیترات در نمونه های آب زیرزمینی دشت در محدوده نرمال پایین تر از ‮‭۵۰‬ میلی گرم بر لیتر قرار می گیرد و آبشویی نیترات حاصل از کودها توسط آبهای برگشتی کشاورزی در تابستان موجب افزایش فصلی مقدار آن) از تیر تا مهر ‮‭۱۳۸۵)‬ گشته است، حداکثر مقدار نیترات ‮‭۹/۵۳‬ میلی گرم بر لیتر)در مهرماه (مربوط به نمونه غرب دشت می باشد .یکی از اقدامات مؤثر جهت پیشگیری از نفوذ انواع آلاینده های محیطی به آب زیرزمینی، برنامه حفاظت حریم کیفی چاه های شرب می باشد .از آنجاییکه مدل سازی عناصر تحلیلی روش مناسبی جهت ارزیابی نواحی حفاظتی چاههای شرب در آبخوان های آبرفتی و آزاد می باشد، جهت تعیین نواحی حفاظتی چاه های شرب آبخوان آبرفتی و آزاد مراغه- بناب از مدل) ‮‭WhAEM۲۰۰۰‬که یکی از جدیدترین مدلهای عناصر تحلیلی می باشد (و نرم افزار‮‭GIS‬ استفاده شده است .معیار اصلی برای تعیین نواحی حفاظتی، زمان انتقال) مدت زمانی که طول می کشد تا آب یا آلاینده از فاصله مشخصی در اطراف چاه به داخل چاه برسد (می باشد .برای هر چاه شرب سه ناحیه حفاظتی بر اساس زمانهای انتقال‮‭۵‬ ، ‮‭۲‬و‮‭۱۰‬سال تعیین شده است .بر اساس مدل تهیه شده برای چاههای شرب دشت مراغه- بناب، مهمترین عامل در میزان کشیدگی شکل ناحیه حفاظتی گرادیان هیدرولیکی می باشد .بطوریکه در گرادیان هیدرولیکی بزرگتر، کشیدگی شکل بیشتر و در گرادیان هیدرولیکی کمتر شکل ناحیه حفاظتی به دایره نزدیکتر می شود .اندازه نواحی حفاظتی با میزان پمپاژ و هدایت هیدرولیکی نسبت مستقیم و با تخلخل مؤثر و ضخامت اشباع آبخوان نسبت عکس دارد .

Text of Note

The aim of this research is to investigate the quality and quantity of Maragheh-Bonab groundwater resources and delineate wellhead protection areas for some supply wells. Maragheh-Bonab plain with an area of about 292Km2 is located in south of Tabriz and east of Urmia lake. It's longitude and latitude is X=575000 to X=625000 and Y=4125000 to Y=4150000 respectively.This plain is considered as an arid and cold area with average annual precipitation of 271.1mm and mean annual temperature of 12.83C.On the basis of the unit hydrograph of the plain, the water level has increased in a five-year period (1379-1384) and change of the groundwater volume in water year (1383-1384) is +3.24 M.C.M.In order to investigating the groundwater quality of the plain, beside collecting former hydro chemical data, 92 water samples were collected in two stages(Jul and Sep 2006). Also several samples were collected from waste disposal of Kaveh Soda and Paper mill factories for identifying their effects on the groundwater quality. Electric conductivity, temperature and pH were measured in situ and major ions; nitrate and silica were analyzed in Hydrology lab Of Tabriz University. The results of hydrochemical analysis indicate two main anomalies in east and middle of the plain. All hydrochemical diagrams indicate waste disposal mixing with groundwater. The process of groundwater contamination is expanding in downstream of the plain and continuation of this process will ruined the groundwater resources of this productive plain.The most important reasons of high salinity in west of the plain are decrease the depth of groundwater, fine grain sediments and intrusion of salt water from salt swamps toward plain. The concentration of nitrate anion in groundwater samples is in the normal range (lower than 50mg/l). Leaching of nitrate through irrigation of lands in summer has caused seasonal increase of nitrate (from Jul to Sep). The most concentration of nitrate 53.9mg/l (in Sep) pertains to samples of west of the plain.Wellhead protection area program is one of the most effective methods to prevent seepage of environmental contamination to groundwater. Analytic element modeling is a good method for delineating wellhead protection areas in alluvial unconfined aquifers. Wellhead protection areas of Maragheh -Bonab supply wells that are located in alluvial unconfined aquifer have delineated with WhAEM2000 model , that is one of the newest analytic element models, and GIS software. Time of travel, necessary time for transition of contamination from distinct distance toward a well, is the principle criteria for delineating wellhead protection area. For each supply well three zones have been assigned on the basis of time of travels of 2, 5 and 10 years.The most important factor in elongation of the shape of wellhead protection area is hydraulic gradient. The more hydraulic gradient causes the more elongation of the shape of wellhead protection area. The size of Wellhead protection areas has direct relation with discharge rate and hydraulic conductivity and inverse relation with effective porosity and saturated thickness of aquifer.

محمودی، نینا

اصغری مقدم، اصغر، استادراهنما

ناصری، حمیدرضا، استادمشاور

علی نژاد، عزیز، استادمشاور

Public note

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی