عنوان

کانی‌شناسی، سنگ شناسی و ژئوشیمی فوئید سینیت‌های آذربایجانشرقی، شمال غرب ایران

Number

‭۵۹۶۵پ‬

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

کانی‌شناسی، سنگ شناسی و ژئوشیمی فوئید سینیت‌های آذربایجانشرقی، شمال غرب ایران

First Statement of Responsibility

/ناصر اشرفی

Name of Publisher, Distributor, etc.

: علوم طبیعی

Specific Material Designation and Extent of Item

‮‭۱۹۰‬ص‬

Text of Note

چاپی

Dissertation or thesis details and type of degree

دکترای تخصصی

Discipline of degree

زمین‌شناسی گرایش پترولوژی

Date of degree

‮‭۱۳۸۸/۰۶/۳۱‬

Body granting the degree

تبریز

Text of Note

توده‌صهای فوئید سینیتی مورد بررسی شامل توده‌صهای کلیبر، بزقوش و رزگاه بوده و به عنوان بخشی از ماگماتیسم آلکالن پالئوژن شمال غرب ایران محسوب می‌صگردند .این توده‌صهای آلکالن در سنگهای آتشفشانی و رسوبی کرتاسه و ائوسن تزریق گشته و در مواردی باعث دگرگونی مجاورتی قابل ملاحظه‌صای شده‌صاند .ترکیب سنگ شناسی اصلی این توده‌صها شامل نفلین سینیت، سودولوسیت سینیت، گابرو نفلین‌صدار) آلکالی گابرو (مونزودیوریت نفلین‌صدار و سودولوسیتولیت بوده و معمولا دایکهای میکروسینیتی نفلین/کوارتزصدار، فنولیتی و یا تراکیتی آنها را قطع کرده‌صاند .میانگین سن‌صهای اثر شکافت آپاتیت برای توده‌صهای نفلین سینیتی بزقوش و کلیبر و سودولوسیت سینیت رزگاه به ترتیب‮‭۲۹ ۶/۲‬،‮‭۶/۳۶ ۶/۳‬و‮‭۸/۴۰ ۲‬میلیون سال تعیین شد که نشانگر زمانی است که سنگهای مورد بررسی در حرارتهای ‮‭۶۰‬ تا ‮‭۱۰۰‬ درجه سانتیگراد قرار داشتند .ویژگیهای صحرایی و کانی-شناسی توده‌صهای فوئید سینیتی نشانگر تشکیل و جایگیری آنها در اعماق کم پوسته می‌صباشد .کانیهای مافیک سنگ ساز اساسی در این توده‌صها شامل الیوین، کلینوپیروکسن) دیوپسید(، آمفیبول، بیوتیت و گارنت می‌صباشد .طبق تجزیه‌صهای میکروپروب الکترونی، ترکیب الیوین‌صهای مورد بررسی به صورت ‮‭Fo۴۴Fa۵۶‬ می‌صباشد .شیمی کلینوپیروکسن‌صها نشانگر تعلق سنگهای مورد مطالعه به سری آلکالن قوس‌صهای آتشفشانی است .فشار تبلوری کلینوپیروکسن‌صهای مورد بررسی غالبا در حدود ‮‭۱/۰‬ گیگاپاسکال بوده است .ترکیب آمفیبول‌صهای مورد بررسی از منیزیوهستینگزیت تا فروپارگازیت در تغییر بوده و مهمترین جانشینی‌صها بین آنها شامل ‮‭CaIVAl=SiNa‬ و‮‭Mg=Fe۲‬ + می‌صباشد .ترکیب بیوتیت‌صها از‮‭Mg‬ -بیوتیت در آلکالی گابروی کلیبر تا‮‭Fe‬ - بیوتیت در نفلین سینیت بزقوش در تغییر است .ترکیب گارنت‌صهای توده کلیبر در حد‮‭Ti‬ -آندرادیت و ملانیت بوده و انواع زونینگ‌صدار معمولا از هسته به حاشیه با کاهش درصد مولی گروسولار، آلماندین و اسپسارتین و با افزایش درصد مولی آندرادیت مشخص می‌صشوند .بر اساس داده‌صهای موجود، مهمترین جانشینی در گارنت‌صهای مورد بررسی تبادل‌ص‍‮‭Si - Ti‬در موقعیت تتراهدرال بوده و استنباط می‌صشود که به صورت فاز آذرین اولیه و در آخرین مراحل تبلور تشکیل گردیده‌صاند .بر اساس شیمی سنگ کل، سنگهای مورد بررسی در ردیف سریهای آلکالن پتاسیک) شوشونیتی (و آلکالن تحولی قرار داشته و از ‮‭Ferroan‬ تا ‮‭Magnesian‬ در تغییرند .سنگهای مورد مطالعه معمولا متاآلومینوس بوده و الگوهای چند عنصری و ‮‭REE‬ مشابهی را نشان می‌صدهند .غنی شدگی از ‮‭LILE‬ و‮‭LREE‬ ، آنومالی منفی‮‭Ta, Nb, Ti (TNT)‬ ، که از شاخصه‌صهای ماگماهای مرتبط با فرورانش می-باشد، از دیگر ویژگیهای سنگهای مورد بررسی است .ویژگیهای مینرال شیمی و ژئوشیمیایی فوئید سینیت‌صهای بزقوش، کلیبر و رزگاه بیانگر تشکیل آنها از ماگماهای مادر مشابه می‌صباشد که درجات مختلف آلایش پوسته‌صای را تحمل کرده‌صاند .ماگماهای فلسیک سازنده فوئید سینیتهای مورد بررسی را می‌صتوان مایعات باقیمانده حاصل از تفریق ماگمای والد مافیک) مانند الیوین بازالت آلکالن (دانست که در آن الیوین، کلینوپیروکسن و پلاژیوکلاز به عنوان فازهای تفریق شونده اصلی محسوب می‌صشوند .با توجه به الگوهای ‮‭REE‬ و نمودارهای ذوب مدل، به نظر می‌صرسد گارنت نقش عمده در سنگ منشا نداشته و سنگهای مورد بررسی از الگوها و روندهای ذوب اسپینل لرزولیت فلوگوپیت‌صدار تبعیت می‌صکنند .بر اساس روابط زمانی و مکانی و ویژگیهای ژئوشیمیایی موجود، احتمالا عملکرد همزمان ریفت‌صهای موضعی) جابجایی بلوک‌صها (با فرورانش نئوتتیس دوم در طول ائوسن باعث رخداد گسترده ماگماتیسم آلکالن و کالک آلکالن تقریبا همزمان در شمال غرب ایران گردیده است .

Text of Note

The studied foid-syenites include the Bozqush, Kaleybar and Razgah intrusions, all of which belong to the Paleogene alkaline magmatism of NW Iran. These intrusions intrude the Cretaceous and Eocene volcanic and sedimentary rocks. In some places a contact metamorphic zone is developed. The dominant lithologies are nepheline syenite, pseudoleucite syenite, nepheline-bearing gabbro (alkali-gabbro), nepheline-bearing monzo-diorite and pseudoleucitolite. The associated dykes are nepheline-bearing microsyenite, quartz-bearing microsyenite, phonolite and/or trachyte. The mean apatite fission track ages for the Bozqush, Kaleybar and Razgah intrusions are 292.6, 36.63.6 and 40.82 Ma respectively which represent the time the rocks of the intrusions were last at temperatures of 60 ?C to 100 ?C. Field and mineralogical evidence indicate that the studied foid-syenites were formed near the surface. The main mafic rock-forming minerals of the foid-syenites are olivine, clinopyroxene (diopside), biotite, amphibole, and garnet. Based on electron microprobe data, the olivine composition is Fo44Fa56. The clinopyroxene chemistry indicates that the studied rocks belong to volcanic arc alkaline series. Crystallization pressures of the clinopyroxene are restricted to crustal values and mostly plot close to 0.1 Gpa. Chemical composition of the amphibole varies from magnesio-hastingsite through ferro-pargasite in which CaIVAl=SiNa and Mg=Fe2+ exchanges are the main substitutions. Chemical composition of the biotites varies from Mg-biotite in the Kaleybar alkali-gabbro through Fe-biotite in the Bozqush nepheline syenite. The garnets are Ti-andradites and melanites in which the chemical zoning is characterized by a decrease in mole percent grossular, almandine, and spessartine and an increase in andradite from core to rim. Ti-Si exchange in the tetrahedral site is the main substitution. On the basis of the present data, the garnet in the Kaleybar intrusion is a primary igneous phase that formed during the late magmatic stage. Based on whole rock geochemistry, the foid-syenites and associated rocks classify as potassic alkaline (shoshonitic) and transitional alkaline series; commonly they are metaluminous and vary from magnesian through ferroan. Almost all of the rocks display similar spider-diagram profiles, with LILE and LREE enrichment and Ta, Nb, Ti (TNT) depletion, which are typical of subduction-related magmas. The present geochemical features suggest that the studied rocks were formed from similar parental magmas which have undergone different degree of crustal contamination. Felsic magmas forming the foid-syenites may be final liquids resulting from extensive fractionation of mafic parents (e.g. olivine alkaline basalt) in which olivine, clinopyroxene, and plagioclase were the main fractionating phases. The REE patterns and the model melting diagrams indicate that garnet was not a significant phase in the source rocks. Therefore we suggest a phlogopite spinel lherzolite source for the studied rocks. Based on the temporal and spatial association of the alkaline and calc-alkaline rocks in NW Iran and geochemical characteristics, it can be suggested that the simultaneous local rifts with subduction of Neo-Tethys II oceanic crust, have probably caused invasive magmatism during Eocene.

اشرفی، ناصر

عامری، علی، استادراهنما

جهانگیری، احمد، استادراهنما

ابی، نلسون، استادمشاور

Public note

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی