عنوان

ارزیابی وضعیت اکوژئومورفولوژی حوضه‌آبریز رودخانه سیمینه‌رود,‮‭Eco-geomorphologic status assessment of the Simineh Rood River Basin‬

Number

‭۱۹۹۹۸پ‬

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

ارزیابی وضعیت اکوژئومورفولوژی حوضه‌آبریز رودخانه سیمینه‌رود

Parallel Title Proper

‮‭Eco-geomorphologic status assessment of the Simineh Rood River Basin‬

First Statement of Responsibility

/آفاق کاظمی

Name of Publisher, Distributor, etc.

: برنامه‌ریزی و علوم محیطی

Date of Publication, Distribution, etc.

، ‮‭۱۳۹۷‬

Name of Manufacturer

، میرزائی

Specific Material Designation and Extent of Item

‮‭۱۳۶‬ص‬

Text of Note

چاپی

Dissertation or thesis details and type of degree

دکتری

Discipline of degree

ژئومورفولوژی گرایش مدیریت محیطی

Date of degree

‮‭۱۳۹۷/۰۷/۱۷‬

Body granting the degree

تبریز

Text of Note

اکوژئومورفولوژی دیدگاهی بین‌رشته‌ای است که با کمک علوم هیدرولوژی، ژئومورفولوژی رودخانه‌ای و اکولوژی، در مقیاس‌های زمانی و مکانی متفاوت به مطالعه سیستم رودخانه می‌پردازد .در پژوهش حاضر، وضعیت اکوژئومورفولوژی حوضه‌آبریز رودخانه سیمینه‌رود واقع در شمال غرب کشور، بررسی شده‌است .این پژوهش متکی بر کارهای میدانی و آزمایشگاهی، تصاویر ماهواره‌ای، نقشه‌های توپوگرافی، زمین‌شناسی و داده‌های ایستگاه‌های هیدرومتری می‌باشد .در گام اول طبقه‌بندی رودخانه به‌لحاظ مورفولوژی بااستفاده‌از شاخص‌های کمی ژئومورفولوژیکی شامل ضریب‌خمیدگی و زاویه‌مرکزی‌کورنیس صورت‌گرفت .در گام بعدی به بررسی و تحلیل فرآیندهای رودخانه‌ای حاکم بر مورفولوژی مجرا پرداخته‌شد .در مراحل بعد پهنه‌بندی خطر وقوع سیلاب بااستفاده‌از مدل هیدرودینامیکی‮‭RAS - Hec‬و ارزیابی پتانسیل فرسایش‌پذیری منطقه بااستفاده‌از مدل‌های ‮‭EPM‬ و‮‭Fargas‬ ، صورت‌گرفت .بااستفاده‌از داده‌ها، آمار و اطلاعات و بازدیدهای میدانی منابع آلاینده نقطه‌ای و غیرنقطه‌ای در منطقه‌شناسایی شد .از نرم‌افزار ‮‭Chemistry‬ و روش‌های شولر و ویلکوکس به‌منظور ارزیابی تیپ و کیفیت شیمیایی آب رودخانه استفاده‌شد و درنهایت ارتباط بین عوامل هیدروژئومورفولوژی و کیفیت آب مورد بحث قرارگرفت .در تمام بازه‌های حاصل از طبقه‌بندی مورفولوژیکی رودخانه سیمینه‌رود، فرم و الگوی رودخانه تا حد زیادی منعکس کننده فرایندهای حاکم بر مجرا ازجمله فرآیندهای فرسایشی و رسوب‌گذاری و وقوع سیلاب و پهنه‌های سیل‌گیر می‌باشد .با وقوع سیل، خصوصیات و شکل آبراهه دستخوش تغییر و تحولاتی می‌شود که به‌تبع از آن وضعیت ژئومورفولوژیک و اکولوژیک آبراهه نیز دستخوش تغییر می‌گردد .در این پژوهش نیز طبق نتایج مشاهده‌شده از پهنه‌های سیل‌گیر می‌توان نتیجه گرفت به‌تبعیت از شرایط ژئومورفولوژیکی منطقه و پایین بودن ضریب‌زبری در دشت‌های سیلابی پایین‌تر، محدوده‌های سیل‌گیر بیشتر می‌شوند و الگوی رودخانه به پیچان‌رود بیش از حد توسعه‌یافته و حتی شکل‌گیری دریاچه‌های نعل اسبی تغییر می‌کند .بنابراین، بازه ‮‭۳‬را می‌توان به‌عنوان بحرانی‌ترین بازه سیل‌گیر معرفی نمود به‌طوریکه بیش‌ترین مساحت زمین‌های زراعی و باغات منطقه و مناطق مسکونی در این بازه در بستر و حریم رودخانه در معرض خطر سیلاب و رسوبات حمل شده آن قرار گرفته‌اند .در بازه ‮‭۲‬به‌دلیل کم عرض بودن دشت‌سیلابی، گود شدن بستر، وجود پیچ و خم و مقادیر نسبتا بالای ضریب‌زبری نسبت به بازه پایینی خود، اگرچه مساحتی از اراضی زراعی حوضه در بستر و حریم رودخانه واقع شده‌اند اما بیشتر ازنظر توان‌رودخانه، اثرات تخریبی آن و آسیب به مناطق مسکونی قابل توجه است و می‌تواند به‌عنوان بحرانی‌ترین بازه فرسایشی درنظرگرفته‌شود .بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که فرسایش چه در حالت رسوب‌گذاری و چه در حالت عمل حفر موجب ناپایداری اکولوژیک در محیط رودخانه‌ها می‌گردد .درنهایت می‌توان گفت که به‌دلیل تفاوت در شرایط محیطی، توان خودپالایی محیطهای پذیرنده آلاینده‌ها متفاوت می‌باشد و در منطقه مورد مطالعه زیرحوضه پایانی دارای حداکثر استرس‌های محیطی و حداقل توان خودپالایی است و می‌تواند به‌عنوان محدوده‌ای که دارای وضعیت نامطلوب اکوژئومورفولوژی است معرفی گردد .برهمین‌اساس در مقیاسی کوچکتر، کیفیت آب ایستگاه کاولان در فصل اردیبهشت را می‌توان به‌عنوان مطلوب‌ترین بازه مکانی و زمانی درنظرگرفت که در آن حداکثر توان خودپالایی رودخانه دیده‌می‌شود و ایستگاه میاندوآب در فصل تابستان را به‌علت داشتن بالاترین میزان غلظت املاح محلول و هدایت‌الکتریکی در پی تقلیل شیب و دبی رودخانه، به‌عنوان بحرانی‌ترین بازه زمانی و مکانی کیفیت آب رودخانه درنظرگرفت که در آن افزایش بار آلودگی‌ها موجب ایجاد حداقل توان خودپالایی در رودخانه شده‌است .

Text of Note

Eco-morphology is an interdisciplinary view which deals with the study of the river system on different time and spatial scales through hydrological sciences, river geomorphology and ecology. In the current study, the eco-geomorphology status of the Simineh Rood River Basin has been investigated in the northwest of the country. This study is based on field activities, laboratory works, satellite images, topographic and geological maps and hydrometric data. First, the classification of the river was morphologically determined using the quantitative geomorphologic indices including the coefficient of curvature and central cornice angle. Next, the study of river processes governing duct morphology was taken into consideration. Then, zoning the risk of flood occurrence was carried out by the Hec-RAS hydrodynamic model and the assessment of the erodibility potential of the area was performed by EPM and Fargas models. The spot and non-spot polluting sources were identified by data, statistics, information and field observations. The Chemistry software and Schuler and Wilcox methods were used to assess the type and chemical quality of the river water and, finally, the relationship of hydro-geomorphology and water quality factors were discussed. In all of the intervals resulting from the morphological classification of the river, the shape and the pattern of the river largely reflects the processes governing the duct including the processes of erosion, sedimentation, the occurrence of floods and the catchment area. In case of flood, the characteristics and shape of the stream changes and the geomorphological and ecological status of the stream changes afterward. In this study, according to the results observed from the flood catchment areas, it can be concluded that the flooded areas increase in accordance to the geomorphological conditions of the area and the low roughness coefficient of the lower flood plains, the pattern of the Meander and even the formation of the horseshoe-shaped lake changes. Therefore, the interval 3 can be described as the most critical floodgate interval, so that the maximum area of arable lands and orchards of the area and residential areas of this interval located in the river bed are exposed to the risk of flood and shipped sediment. The interval 2 is mostly considered in terms of the power of the river, its destructive effects and damage to the residential area because of the low width of the flood plain, the deepening of the river bed, the presence of the maze and relatively high coefficients of roughness compared to its lower range, even though the area of the arable land is located in the river bed and the river basin; so it can be considered as the most critical interval of erosion. Therefore, it can be concluded that erosion, occurring in the sedimentation or drilling, causes ecological instability in the rivers environment. Finally, it can be said that self-testing capacity of the pollutant receiving environments is different because of the differences of the environmental conditions, and the final basin of the studied area has the maximum environmental stress and minimum self-testing capacity which can be introduced as an area having an undesirable ecosystem status. Accordingly, on a smaller scale, the water quality of the Kavlan station in May can be considered as the most favorable spatial and temporal interval in which the maximum self-testing capacity of the river can be seen and the Miandoab station can be introduced as the most critical spatial and temporal intervals due to the highest amount of the concentration of soluble salts and electrical conductivity following the slope and discharge decrease of the river in which the increase of the pollution causes the minimum self-testing capacity of the river

Parallel Title

‮‭Eco-geomorphologic status assessment of the Simineh Rood River Basin‬

کاظمی، آفاق

Kazemi, Afagh

رضایی‌مقدم محمدحسین، استاد راهنما

نیک‌جو، محمدرضا، استاد راهنما

حجازی، سیداسدالله، استادمشاور

خضری، سعید، استادمشاور

Public note

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی