عنوان

آلودگی منابع آب سطحی در محدوده دشت تبریز

Number

‭۱۷۰۶۹پ‬

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

آلودگی منابع آب سطحی در محدوده دشت تبریز

First Statement of Responsibility

/نرگس باامید آقامیرلو

Name of Publisher, Distributor, etc.

: دانشکده علوم طبیعی

Text of Note

چاپی

Dissertation or thesis details and type of degree

کارشناسی ارشد

Discipline of degree

زمین شناسی گرایش زیست محیطی

Date of degree

‮‭۱۳۹۶/۰۴/۱۹‬

Body granting the degree

تبریز

Text of Note

ضرورت مطالعه :دشت تبریز در شمال‌صغرب ایران در استان آذربایجان شرقی واقع شده است .این دشت جزء حوضه‌صی آبریز دریاچه‌صی ارومیه می‌صباشد .در سال‌صهای اخیر عدم برنامه‌صریزی مناسب شهری و مدیریت نامناسب در منطقه تبریز باعث شده است که رودخانه آجی‌صچای که مهمترین رودخانه تامین-کننده آب سطحی این منطقه می‌صباشد، به محلی برای دفع مواد زائد تبدیل گردد .همچنین افزایش جمعیت در منطقه، رشد کارخانجات صنعتی و فعالیت‌صهای کشاورزی و اقتصادی و نیز بالا رفتن سطح بهداشت و استانداردهای زندگی باعث شده که بررسی کیفیت آبهای سطحی منطقه یک امری لازم و ضروری تلقی شود .روش :در این مطالعه، کیفیت شیمیایی رودخانه‌صهای منتهی به دشت تبریز به ویژه رودخانه آجی-چای و همچنین آلاینده‌صها و آنومالی‌صهای شیمیایی موجود در آبهای سطحی منطقه از لحاظ عناصر اصلی و برخی عناصر فرعی و سنگین مطالعه گردید .جهت انجام این پژوهش، علاوه بر جمع‌صآوری اطلاعات و مطالعات قبلی، نمونه‌صبرداری از آبهای سطحی دشت تبریز با پراکندگی مناسب، در آذرماه سال ‮‭۱۳۹۵‬ انجام پذیرفت و مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت .آنالیز عناصر اصلی و سنگین به ترتیب در آزمایشگاه آبشناسی دانشگاه تبریز و آزمایشگاه کنترل کیفی استان آذربایجان‌صشرقی انجام گرفت .نتایج :براساس نمودار پایپر تیپ غالب نمونه‌صها کلراته می‌صباشد .نمونه‌صها از نظر شاخص لانژلیه ‮‭۱۱‬ رسوب‌صگذار و ‮‭۸۹‬ دارای خاصیت خورندگی می‌صباشند و با توجه به نمودار ویلکاس در رده متوسط تا نامناسب برای کشاورزی قرار می‌صگیرند .همچنین از نظر شرب، با توجه به نمودار شولر در رده خوب تا بسیار نامناسب قرار می‌صگیرند .محاسبه شاخص اشباع نمونه‌صها نشان می‌صدهد که نمونه‌صها نسبت به کانی‌صهای کربناته و هالیت فوق اشباع می‌صباشند ولی نسبت به کانی‌صهای سولفاته تحت اشباع هستند .به طور کلی آبهای سطحی منطقه نسبت به کانی‌صهای عناصر سنگین تحت اشباع می‌صباشند وآب قدرت انحلال این کانی‌صها را دارا می‌صباشد .آلودگی آبهای سطحی به عناصر سنگین هم در نتیجه فعالیت‌صهای انسانی مانند کشاورزی، کارخانه‌صهای چرم، پتروشیمی، تخلیه فاضلابها به آب سطحی و هم عوامل زمین‌صشناسی می‌صباشد .نمودارهای ترکیبی مختلف نشان دادند که عوامل طبیعی مانند هوازدگی و انحلال سنگها، تبخیر و تعویض یونی و عوامل انسانی مانند فعالیت‌صهای کشاورزی، فعالیتهای صنعتی و فاضلاب‌صها کیفیت آبهای سطحی منطقه را کنترل می‌صکنند .همچنین نمودار گیبس نشان داد که مقدار بارش تاثیری خاصی بر کیفیت آب منطقه ندارد .باتوجه به شاخص فلزی، ‮‭۹۵‬ درصد نمونه‌صها غیرقابل آشامیدن می‌صباشند و فقط ‮‭۵‬ درصد نمونه‌صها از این نظر قابل شرب می‌صباشد .با توجه به نتایج شاخص کیفی آب، حدود ‮‭۶‬ آبها در رده آب با کیفیت عالی، ‮‭۴۲‬ در رده آب با کیفیت خوب، ‮‭۲۱‬ در رده آب با کیفیت ضعیف، ‮‭۶‬ در رده خیلی ضعیف و ‮‭۲۵‬ در رده آب با کیفیت نامناسب قرار می-گیرند .بررسی روش های آماری چندمتغیره تاثیر فرایندهای استنباط شده توسط نمودارهای ترکیبی را تائید می‌صکند

Text of Note

Necessity of the study: Tabriz plain is located in the East Azarbaijan province in the northwest of Iran. The plain is part of the Urmia Lake drainage basin. In recent years, lack of proper urban planning and inappropriate management in the Tabriz area has been caused pollution in the Aji-Chay river as the main river of the area. Also, increasing the population in the region, the growth of industrial factories and agricultural and economic activities, as well as raising the level of health and living standards have made it necessary to examine the quality of surface waters in the area. Method: In this study, water quality of the rivers which are leaded to the Tabriz plain, especially Aji-Chay river, and also the pollutants and chemical anomalies in the surface waters of the region in terms of the major elements and some minor and heavy metals were investigated. To conduct this research, in addition to collecting information and previous studies, sampling from surface waters of the Tabriz plain was performed in December 2016 and analyzed. Analysis of the major and heavy metals were done at Hydrogeology Laboratory of University of Tabriz and Water Quality Control Laboratory of the East Azarbaijan Province, respectively. Results: According to the Piper diagram, chloride water type is predominant. The samples have 11 and 89 scale-forming and corrosive properties respectively based on the Langelier index and are moderate to unsuitable for irrigation according to the Wilcox diagram. Also, they are suitable to very poor for drinking based on the Schoeller diagram. Calculation of the saturation indices reveals that the samples are supersaturated in regards with the carbonate and halite minerals whereas, they are undersaturated in regards with sulfate minerals. Generally, surface waters of the area are undersaturated in regards with the heavy metals-bearing minerals. The pollution of the surface waters to heavy metals are due to anthropogenic activities e.g. agriculture, leather factories, petrochemicals, drainage of sewage to surface water and also geogenic. Different bivariate diagrams showed that weathering and dissolution of the rocks, evaporation and ion exchange and also anthropogenic activities such as agriculture, industrial activities and sewages are controlled the quality of the surface waters in the area. As well as, the Gibbs diagram showed that precipitation has no particular effect on the quality of the surface water. According to the metal index, 95 of samples are Non-drinkable and only 5 of samples water is suitable for drinking. According to the results of water quality index, about 6 of water is excellent, 42 good water quality, 21 poor water quality, 6 very poor and 25 unsuitable water quality. The study of multivariate statistical methods confirms the influence of the processes inferred by the bivariate diagrams

باامید آقامیرلو، نرگس

اصغری مقدم، اصغر، استاد راهنما

برزگر، رحیم، استاد مشاور

سیمونز، وارطان، استاد مشاور

Public note

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی