عنوان

بررسی ویژگی‌های هیدروژئوشیمیایی و آسیب پذیری منابع آب زیرزمینی دشت هادیشهر

Number

‭۱۶۳۶۴پ‬

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

بررسی ویژگی‌های هیدروژئوشیمیایی و آسیب پذیری منابع آب زیرزمینی دشت هادیشهر

First Statement of Responsibility

/اسدالله رفعتی

Name of Publisher, Distributor, etc.

: علوم طبیعی

Date of Publication, Distribution, etc.

، ‮‭۱۳۹۵‬

Name of Manufacturer

، افشار

Text of Note

چاپی

Dissertation or thesis details and type of degree

کارشناسی ارشد

Discipline of degree

زمین شناسی

Date of degree

‮‭۱۳۹۵/۱۱/۲۰‬

Body granting the degree

دانشگاه تبریز

Text of Note

دشت هادیشهر در شمال غربی استان آذربایجان شرقی و در فاصله ‮‭۱۳۵‬ کیلومتری شمال شهر تبریز قرارگرفته است که بخشی از محدوده مطالعاتی جلفا ـ دوزال است .مساحت کل محدوده مطالعاتی دشت هادیشهر حدود ‮‭۱۸۷‬ کیلومترمربع که ‮‭۵۶‬ کیلومترمربع آن را دشت هادیشهر تشکیل می دهد .آبخوان اصلی دشت هادیشهر از نوع آزاد می‌باشد .متوسط ارتفاع دشت حدود ‮‭۱۰۰۰‬ متر از سطح دریا می‌باشد .بر اساس اقلیم نمای آمبرژه محدوده مطالعاتی در محدوده خشک سرد قرار می‌گیرد .در دشت هادیشهر به دلیل کمبود منابع سطحی، آب‌های زیرزمینی به‌عنوان تنها منابع اصلی برای مصارف شرب، صنعت و کشاورزی مورد استفاده می‌باشند .همچنین افت آب زیرزمینی در اثر افزایش برداشت در این دشت سابقه طولانی داشته و باعث ایجاد پدیده فرونشست در دشت شده است .هدف این پژوهش بررسی هیدروژئوشیمی و آسیب‌پذیری دشت هادیشهر می‌باشد .به منظور بررسی کیفیت آب زیرزمینی دشت هادیشهر به تعداد ‮‭۲۱‬ نمونه آبی از چاه، چشمه و قنات برای یون‌های اصلی و ‮‭۱۳‬ نمونه برای عناصر کمیاب در مهر ‮‭۱۳۹۴‬ برداشت شد .پارامترهای هدایت الکتریکی و ‮‭pH‬ در محل نمونه‌برداری، یون‌های اصلی) کلسیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، کربنات، بی‌کربنات، سولفات، کلر (و عناصر و یون‌های فرعی) سیلیس، فلوراید، نیترات (در آزمایشگاه آب‌شناسی دانشگاه تبریز مورد سنجش قرار گرفتند .عناصر کم‌یاب نیز به‌صورت جداگانه در آزمایشگاه آب و فاضلاب شهری آذربایجان شرقی مورد سنجش قرار گرفتند .بر اساس نتایج حاصل از این داده‌ها سیر تکامل ژئوشیمیایی آب زیرزمینی در آبخوان دشت هادیشهر از تیپ بی‌کربناته در مناطق تغذیه شروع و به تیپ کلروه در مناطق خروجی ختم می‌شود .هدایت الکتریکی از جنوب شرق به‌طرف شمال غرب افزایش می‌یابد .در منطقه خروجی دشت به دلیل تأثیر سازند تبخیری و نمکی مقدار هدایت الکتریکی بیشتر است .به‌طور کلی میزان املاح محلول آب زیرزمینی از جنوب شرق به سمت مرکز دشت و درنهایت خروجی دشت افزایش می‌یابد .ازنظر قابلیت شرب نمونه‌های واقع در محدوده غرب دشت دارای کیفیت متوسط و اکثر نمونه‌های واقع در سمت شرق و جنوب شرقی دارای کیفیت قابل‌قبول و یا خوب می‌باشند .ازلحاظ کشاورزی نیز نمونه‌ها در سه رده خوب، متوسط و نامناسب قرار می‌گیرند .با توجه به نتایج آنالیزهای هیدروشیمیایی عناصر کمیاب اکثر آب‌های زیرزمینی منطقه دارای غلظت کمتر از حد استاندارد سازمان بهداشت جهانی ‮‭(WHO, ۲۰۰۶)‬ می‌باشند .با توجه به آنالیز خوشه‌ای، نمونه‌های آنالیز شده در چهار خوشه قرار گرفتند که طبق خوشه‌بندی با افزایش مقدار ‮‭EC‬ مقدار ‮‭pH‬ کاهش می‌یابد و تیپ آب از بی‌کربناته به کلروره و رخساره آب از منیزیک به کلسیک و در آخر به سدیک تبدیل می‌گردد .بر اساس روش آنالیز فاکتوری، سه عامل اصلی بر هیدروشیمی منطقه مورد شناسایی قرار گرفت .عامل اول و سوم که تحت تأثیر سازندهای زمین‌شناسی بر هیدروشیمی دشت است، زمین‌زاد می‌باشند و عامل دوم که هم تحت تأثیر سازندهای زمین‌شناسی و هم تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی بوده، زمین زاد و انسان‌زاد می‌باشد . ارزیابی آسیب‌پذیری آبخوان به روش ‮‭DRASTIC‬ انجام گردید .اندیس آسیب‌پذیری دراستیک برای منطقه موردمطالعه، مقداری بین‮‭۱۰۷ - ۱۶۷‬به دست آمد .مطابق نقشه آسیب‌پذیری بیشترین پتانسیل آسیب‌پذیری مربوط به مناطق ورودی دشت) دره دیز، لیوارجان (و خروجی دشت می‌باشد

Text of Note

Handshahr SO4) and some minor element and ions (Silica, Fluoride, Nitrate) in the Hydrochemistry laboratory University of Tabriz. Rare elements were analyzed just in 13 samples at the laboratory of east Azarbayjan water and waste water company. Based on the available data, geochemical evolutional sequence of groundwater in Hadishahr plain aquifer starts with bicarbonate type in recharge area and reaches chlorid type at discharge areas. The results obtained from electrical conductivity measurements in the region show that the values was increased from south east to the north west. In discharge area the electrical conductivity is high due to the effects of evaporative and salty formations. In general, the amount of total dissolved solid in groundwater increases from the south east parts to the central and northwest. Quality of groundwater for drinking at the west part of plain is average and at the east and southeast of plian is acceptable or good. Quality of groundwater for agricultur are categorized in three classes including good, modrate, and unacceptable. Rare elements cocentration in the study area are not exceed the World Health Organization standard (WHO, 2006). According to the results of hierarchical cluster analysis, samples categrized in four clusters which in pH values decreases during increasing EC valus, also water types change from bicarbonate to chlorid and water facies change from magnesium to calcic and sodic. According to the factor analysis method, three effective factors were recognized on the hydrochemistry of region. The frist and third factors are influenced from geological formations of the region and which have geogenic or hydrogeologic origin. The second factor indicate the impacts of both geological formation and human activities on hydrogeochemistry of the study area. Hadishahr plain aquifer vulnerability was evaluated by DRASTIC method. DRASTIC vulnerability index of the study area was obtained from 107 to 167. According to vulnerability map the maximum potential vulnerabilities are for the recharge zone (Dare diz, Luvarjan) and the aquifer outlet -, Cl-, CO3-, HCO3+, K+, Na+, Mg2+Dozal study area was located at the North of East Azerbaijan province, 135 kilometers far from the north of Tabriz City. The total area of the study area is about 187 Km2 which is composed of Hadishahr plain (56 Km2 ) and mountanous area (131 Km2).The aquifer of Hadishahr plain is unconfined. The average elevation of plain is 1000 in AMSL. Based on Emberger climate diagram, climate of the study area is cold and dry. Due to the lack of surface watersources in Hadishahr plain, groundwater is the main water supply source for drinking, industrial and agricultural demands. The groundwater level declination due to increasing withdrawal in thise plain has a long history and which may cause land subsidence. Study of hydrochemistry and estimation of vulnerability of Hadishahr plain aquifer is the main goal of this research. 21 samples were collected from pumping wells, springs and qanats to investigate the quality of groundwater of Hadishahr plain and electrical conductivity and pH parameters were measured at the field. All of the samples were analyzed for the major ions (Ca2-Hadishahr Plain as a part of Jolfa

رفعتی،اسدالله

اصغری مقدم،اصغر، استاد راهنما

ندیری، عطاالله، استادراهنما

Public note

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی