عنوان

هیدروژئولوژی و پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی موجود در واحدهای کارستی و سازند سخت کوه مورو- صوفیان، آذربایجان شرقی

Number

‭۱۶۰۲۳پ‬

.Language of Text, Soundtrack etc

per

Title Proper

هیدروژئولوژی و پتانسیل‌یابی منابع آب زیرزمینی موجود در واحدهای کارستی و سازند سخت کوه مورو- صوفیان، آذربایجان شرقی

First Statement of Responsibility

/مرتضی وفادار مبارکی

Name of Publisher, Distributor, etc.

: علوم طبیعی

Date of Publication, Distribution, etc.

، ‮‭۱۳۹۴‬

Text of Note

چاپی

Dissertation or thesis details and type of degree

کارشناسی ارشد

Discipline of degree

زمین‌شناسی گرایش آب‌شناسی

Date of degree

‮‭۱۳۹۴/۱۱/۱۸‬

Body granting the degree

تبریز

Text of Note

کوه‌صهای مورو با وسعتی در حدود ‮‭۱۹۰۰۰‬ هکتار بدلیل نوع لیتولوژی که عمدتا از واحدهای آهکی اردویسین، تریاس، ژوراسیک، کرتاسه و پرمین تشکیل یافته و همچنین عملکرد فرسایش و تداوم نیروهای تکتونیکی که عمدتا تحت تاثیر گسلش بوده‌صاند و دیگر عواملی که در تغذیه آبخوان‌صهای سازند سخت و آهکی تاثیر گذار هستند به عنوان منطقه مناسب برای پتانسیل یابی، ارزیابی و انتخاب شد .محققان مختلف سنجش از دور و ‮‭GIS‬ را برای تلفیق لایه‌های گوناگون جهت اکتشاف منابع آب کارستی به کار برده‌صاند .در این تحقیق نیز علاوه بر سنجش از دور ‮‭(RS)‬ و ‮‭GIS‬ و مدل ‮‭AHP‬ از مدل فازی سلسله مراتبی نیز استفاده شد .هدف از این پژوهش پهنه‌بندی پتانسیل منابع آب زیرزمینی در منطقه کوه مورو با تحلیل عوامل مؤثر در تغذیه سفره‌صهای آب زیرزمینی، در محیط ‮‭GIS‬ و همچنین بررسی وضعیت هیدروشیمی منابع آب زیرزمینی انتخابی و تعیین منشأ یون‌صهای موجود در آنها و تعیین سیستم جریان و مدل توسعه مجاری کارستی می-باشد .بنابراین برای تعیین مناطق با پتانسیل بالای آب زیرزمینی ابتدا بر اساس روش تحلیل سلسه مراتبی ‮‭(AHP)‬ در نرم افزار ‮‭IDRISI‬ و همچنین روش ‮‭SAW‬ و‮‭AHP - F‬برای لایه‌های مختلف وزن‌صهای مناسب اعمال شد و لایه‌صهای رستری مربوط به ‮‭۸‬ معیار لیتولوژی، تراکم شکستگی‌صها، ارتفاع با فاکتور بارش و ارتفاع با فاکتور حوضه آبگیر، شاخص رطوبت، شیب، تراکم آبراهه، جهت شیب و شاخص پوشش گیاهی تهیه شد و در نهایت با روش میانگین‌گیری وزنی درجه‌صای و فازی نقشه پهنه‌صبندی پتانسیل آب زیرزمینی در پنج گروه خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد طبقه‌صبندی شد و با موقعیت چشمه‌صها و قنات‌صها واسنجی گردید .واسنجی نقشه پهنه بندی بدست آمده با موقعیت چشمه‌صهای منطقه نشان داد که مدل‮‭AHP - F‬و ‮‭SAW‬ نتایج مشابهی را ارائه می-دهد .و تراکم شکستگی و نوع لیتولوژی منطقه بیشترین تاثیر را بر تشکیل منابع آب زیرزمینی منطقه داشته است .جهت بررسی هیدروژئوشیمیایی منابع آب کارستی و سازند سخت کوه مورو و تناسب آنها برای مصارف شرب و صنعتی در منطقه، تعداد ‮‭۲۶‬ نمونه آب از چشمه‌صها و قنات‌صهای دائمی منطقه جمع آوری و مورد آنالیز شیمیایی قرار گرفتند .براین اساس مشخص گردید که تیپ غالب آب‌صهای منطقه بی کربناته منیزیک است و همچنین سختی کربناته در آنها بیش از ‮‭۵۰‬ درصد است و آنیون غالب بی کربنات و کاتیون غالب منیزیم می‌صباشد .کیفیت آب زیرزمینی منطقه از نظر شرب بر اساس دیاگرام شولر) به غیر از نمونه-های ‮‭Q۱‬ و ‮‭Q۲)‬ در محدوده خوب و قابل قبول قرار دارند .از طرفی با بررسی نمودار گیبس و اندیس اشباع مشخص گردید که آب‌صهای موجود در منطقه نسبت به کلسیت و دولومیت فوق اشباع بوده و یونهای موجود در آب‌صهای منطقه حاصل هوازدگی و انحلال بوده و در مواردی نیز حاصل تبلور دوباره یا تبادل یونی می‌صباشند .در ادامه به بررسی سیستم جریان و مدل توسعه مجاری در آبخوان-های کارستی و سازند سخت کوه مورو با استفاده از تجزیه و تحلیل منحنی فرود هیدروگراف و تغییرات ‮‭EC‬ و دبی چشمه‌صها پرداخته شد .تجزیه و تحلیل هیدروگراف چشمه ها و مقدار ضریب فرود بدست آمده در دراز مدت برای چشمه‌صها و قنات‌صها بیانگر غالب بودن سیستم جریان افشان و حدواسط می‌صباشد که از تراکم بالای درز و شکستگی منطقه ناشی می‌صگردد .بدلیل وجود دولومیت در آهک های کرتاسه و در نتیجه عدم خلوص آهک در منطقه توسعه مجاری کارستی ضعیف بوده است که نتیجه آن، تاخیر ‮‭۴۰‬ تا ‮‭۹۰‬ روزه بین تغذیه از بارش و تخلیه از طریق مجاری کارستی بوده است .تغییرات زمانی دبی و هدایت الکتریکی در چشمه‌صهای مورد مطالعه حاکی از نوسانات بیشتر این پارامتر بوده که با تغییرات مربوط به چشمه‌صهای سازند سخت و کارستی افشان همخوانی دارد .همچنین نسبت دبی حداکثر به حداقل برای کل چشمه‌صها به همراه نتایج فوق نشان داد که جریان غالب در چشمه‌صها و قنات‌صها عمدتا افشان و ترکیبی) حدواسط (می‌صباشد

Text of Note

The purpose of this study is developing a zoning map for the study area related to their groundwater pollution using Analitical Hiarchy Process (AHP) by emplying a set of GIS softwares and study of hydrochemical characteristics of groundwater. The most potential region of groundwater resources are determined using AHP by software IDRISI. So different layers were weighted based on SAW and F-AHP methods, nine rasteric map developed according to nine main parameters including lithology, fracture density, height as precipitation and as basin area, moisture, slope, stream desity, slope direction and vegetation coverage index. Finally, the zoning map is classified into five groups (very low, low, medium, high, and very high) using the Raster Calculator Function. The resultant map verified by projecting the locations of springs and qanats. The final verified zonig map showes that the F-AHP and SAW results are consistent and more so it can be more reliable.Fracture density and lithology has the main impact on the groundwater occurance in this region. To assess hydrogeochemically the hard rock and karstic water resources of Moro Mountain, and their suitability for drinking and industrial purpose, 28 sampels of persistent springs and qanats were collected and analyzed chemically. According to this study, it is found that the prevailing water type is mangnesium bicarbonate in the regoin, and the carbonate hardness of them are more than 50 . The domenent anion and cation are bicarbonate and magnesium respectivly. Groundwater quality in the region are in the range of good and acceptable for drinking uses based on Schoeller diagram (except samples Q1 and Q2). On the other hand, based on Gibbs charts and saturation index, it was determined that the water resources in the study area is saturated with calcite and dolomite, and the existing ions are resulted from weathering, dissolution and recrystallization or ion exchange in some cases

وفادار مبارکی، مرتضی

واعظی هیر، عبدالرضا، استاد راهنما

مؤید، محسن، استاد مشاور

رجب پور، حسین، استاد مشاور

Public note

سیاه و سفید

نمایه‌سازی قبلی