مسافران خارجی که از اروپا و عثمانی قصد سفر به ایران را داشتند باید از قسمت شمال غربی وارد ایران میشدند .زنجان بهعنوان شهری که در این مسیر قرار داشته همواره مورد توجه سیاحان و مسافران بوده است .آنان دیدهها و نظرات خود را در سفرنامه هایشان منعکس نموده و اطلاعات مفیدی را برای ما به یادگار گذاشتهاند .اکثر سیاحان در باب فرهنگ و آداب و رسوم مردم زنجان نظیر مهماننوازی و لباس و پوشش آنها صحبت کرده اند .ولی به دلیل توقف چند روزه و کوتاه آن ها مطلب بیشتری نمیتوان در این سفرنامهها یافت .از جنبهی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ذکر شده در سفرنامهها می توان گفت اقتصاد این خطه مبتنیبر کشاورزی، دامپروری و همچنین وجود صنایع دستی از جمله نقره کاری و مسگری ... است .همچنین در مورد بازار زنجان نظر سیاحان با یکدیگر متفاوت است اما نقطه عطف تمام این نظرات بر این است که محل کسب و کار و درآمد مردم بوده و رونق زیادی داشته است .در ادامه آنچه به ذهن می رسد تنوع در دیدگاه سیاحان است که ناشی از هدف سیاح از سفر به ایران و پیشه و حرفهی او است که میتواند بسیارمهم باشد .بهطور مثال کسی که به مقاصد سیاسی وارد ایران شده باشد از نگاه دیپلماتیک بیشتر به اموری که برای آیندهی سیاسی کشورش و منافع ملی آنها مفید باشد توجه نموده است .زمان و دورهی سفر سیاح نیز بسیار مهم میباشد زیرا از دوران تیموری تا پایان قاجار که بازهی زمانی این پایاننامه است، دورانی طولانی میباشد و بر اثر جنگ، قحطی، بیماری و بسیاری عوامل دیگر چهرهی شهر دگرگون شده است .روش تحقیق در این گزارش به صورت توصیفی تحلیلی و با استفاده از منابع و م╩خذ مرتبط با زنجان و فیشبرداری از سفرنامهها و تحلیل و گردآوری دادهها همراه با تصاویر و عکسهایی از منطقه زنجان میباشد .از دستاوردهای این تحقیق میتوان به شناسایی اماکن تاریخی زنجان که امروزه وجود دارند و یا از بین رفتهاند و بررسی سه شهر دیگر که در توصیف زنجان کامل کننده است یعنی شهرهای سلطانیه، خرمدره و ابهر و ذکر نظرات سیاحان پیرامون آنها، و بیان روایاتی که سیاحان در مورد آداب و رسوم، فرهنگ، معماری، جمعیت، کشاورزی، صنایع و معادن زنجان ارائه دادهاند و تطبیق گفتار آنها با واقعیت امروز اشاره کرد.