کی از عوامل مهم در پیشرفت جوامع دواران آغاز تاریخی در فلات ایران، تجارت بود. در حقیقت مبادلات بازرگانی در طی هزاره سوم ق. م موجب گردید، تا جوامع تا مراکز شرق و جنوب شرق ایران با مراکز دشت خوزستان و بینالنهرین، حوضه خلیجفارس و جنوب ترکمنستان وارد تبادلات بازرگانی و فرهنگی بشوند. شرق و جنوب شرق ایران با دارا بودن منابع غنی، موجب جلب توجه مراکز دشت خوزستان و بینالنهرین گردیدند. در این میان اقوام پروتو عیلامیها بصورت یک نهاد قدرتمند و متمرکز به بهره برداری از منابع فلات ایران و کنترل تجارت با بینالنهرین میپرداختند. بطوری که لاجورد از طریق مکانیسمهای واسطهای از شمال افغانستان و از طریق مراکز فلات ایران همچون شهر سوخته، شهزاد، ملیان و شوش و یا از طریق مسیر شمال یعنی از طریق تپه حصار، سیلک و گودین وارد مراکز بینالنهرین میشد. حقیقت این چنین پیشرفتهای در زمینه مبادلات بازرگتانی مستلزم وجود یک نظام مبادلاتی سازمان یافته بود. که مراکز شرق و جنوب شرقی ایران به آن دست پیدا کرده بودند
UNIFORM TITLE
General Material Designation
نقش مراکز شرق و جنوب شرق ایران در مبادلات بازرگانی هزاره چهارم و سوم قبل از میلاد