بررسی و شناسایی باستان شناختی منطقه دره باد گرگک واقع در ۲۵ کیلومتری غرب شهرکرد در بخش لاران، توسط هیاتی به سرپرستی نگارنده در زمستان سال ۱۳۸۹ انجام شد این واقعیت که دشت شهرکرد بر سر راه کاروان روی قدیمی دوران اسلامی قرار داشته، در فهم و درک اهمیت این دشت قابل توجه است. از مهمترین سوالات مطرح شده در این پژوهش این است که گونههای سفالی مربوط به قرن پنجم هجری در این ناحیه قابل مقایسه با کدام مناطق از ایران بوده؟ تاثیر سبک های محلی بر هنر سفالگری آنها به چه میزان است؟ و شیوههای اقتصادی و معیشتی مردم عادی کوچنشین آن دوران در محدوده مورد نظر چگونه بوده است؟ به طور کلی نگارنده در جستجوی یافتن پاسخی منطقی و دقیق در ارتباط با اوضاع زاگرس مرکزی در دوران مختلف تاریخی است تا بتوان به اهدافی همچون شناسایی آثا ر فرهنگی / تاریخی، تهیه نقشه باستان شناسی منطقه، مطالعه وضعیت استقرارهای موجود و مشخص نمودن ارتباط آنها با یکدیگر، گاهنگاری دقیق محوطههای مکشوفه، مطالعه الگوهای استقراری و تاثیرات زیست بوم بر شکل گیری آنها دست یافت. در خصوص پیشینه پژوهش در منطقه باید اشاره نمود که استان چهارمحال و بختیاری یکی از مناطق ناشناخته ایران از نظر باستان شناسی است و این ناحیه نیز تاکنون مورد پژوهش قرار نگرفته است نتیجه بررسی انجام شده، شناسایی و ثبت مجموعهای متشکل از ۱۷ اثر باستانی شامل پناهگاه صخرهای، محوطهها، تپهها، گورستان و آثار معماری بود که از دوران فرا پارینه سنگی تا قرون اواخر اسلامی را شامل می شد لایههای فرهنگی مربوط به دوران اسلامی در قرن پنجم هجری شناسایی شد که ضمن مطالعه یافته های فرهنگی محوطه های شناسایی شده، ارتباط آنها را از نظر گونهشناسی سفال با مناطق همجوار و نحوه پراکندگی استقرارهای این دوره بر اساس شرایط جغرافیایی و ناهمواری های منطقه مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت الگوی زندگی در بیشتر محوطههای شناسایی شده از نوع کوچنشینی است که بیشتر در درههای تنگ، روی تپههای طبیعی و دامنه کوهها در کنار چشمههای آب یا جریانهای آب دائمی قرار دارند کوچ نشینان امروزی نیز برای اسکان و چرای دامهای خود از همین مناطق استفاده میکنند که بقایای استقرارهای آنان به شکل وارگه و بقایای سنگ چین سیاه چادر چل دیده میشود بیشتر محوطههای شناسایی شده از دوران ایلخانی و تیموری ، دارای لایه استقراری دوره سلجوقی نیز هستند در این دوران نوعی سفال منقوش شبیه به سفالهای گونه منقوش فارس، کهگیلویه و شرق خوزستان دیده میشود این نوع سفال منقوش دارای خمیرهای به رنگ نخودی و نخودی مایل به آجری است که نقوشی به رنگ قرمز، سیاه و قهوهای روی آنها دیده میشود و به دو صورت چرخساز و دستساز ساخته شدند.
TRANSLATED AS
Author
لیلا خسروی
UNIFORM TITLE
General Material Designation
شواهدی جدید از الگوهای استقراری دوران سلجوقی در منطقه دره باد گرگک چهارمحال و بختیاری