تاریخی می توان به ارایه این نظریه بر اساس شواهد تاریخی پرداخت که ماهیت دولت در دوره سلجوقیان بخصوص در عصر نظامالملک که این وزیر اندیشمند دیوان سالار ایرانی قائل به تمرکز قدرت بود بیشتر ماهیتی مالک الرقابی و صاحب امور بوده است. در این نوشتار بر اساس روش جامعه شناسی ماهیت قدرت بر آنیم تا بر اساس این باور که وجه غالب ماهیت و عملکرد دولت که از آن دولت به مثابه تصاحب امور ساخته به صورت بندی گزاره های تاریخی تایید کننده نظریه فوق بپردازیم دستاورد ترکیب این رویکرد نظری و روش جامعه شناختی با مراجعه به گزاره های تاریخی دولت در عصر خواجه نظام الملک از راههای مختلف به اثبات نظریه منجر خواهد شد چرا که سلجوقیان در آغاز راه حکمرانی خود را با شمشیر و تغلب بر ایران هموار کردند و خود منشایی غیرایرانی داشتند و در ادامهی تصاحب سرزمینی به رغم به کارگرفتن دیوان سالاران ایرانی همواره این گروه نخبگان اداری جان خود را در نزاع قدرت از دست دادند خود دیوانسالاران ایرانی هم در اثر ناامنی مشاغل بر توسعه تصاحب دولت بر امور افزودند و حاکمیت فرزندان خواجه نظام الملک در ایالات پراهمیت ایران در این راستا قابل تفسیر است. از سوی دیگر، از نظر اقتصادی حاکمان سلجوقی همچون هر گروه غالب غیرایرانی ضمن تصاحب تمام منابع قدرت و ثروت، چیدمان پیشین و شکل یافته طبقات و گروههای اجتماعی ایران را بر هم زده و با ایجاد یک ساختار قدرت اقتصادی و توزیع اراضی بر اساس میزان نزدیکی به حاکم بر بی ثباتی مالکیت نظام ارضی در ایران دامن زدند و با اعمال شیوه اقتصاد قبایلی و توسعه الگوی زمینداری اقطاعی مانع از انباشت سرمایه و گردش آن با هدف ورود به بورژوازی شدند در نتیجه، علیرغم تمام تحولات عظیم در این مقطع پراهمیت تاریخی اما این تحولات صرفا در درون یک دایره بسته رخ داد که دولت صاحب امور آنرا کنترل می کرد و راه فراتر از آن برای ورود به مرحله بورژوازی پیدا نکرد. بدین ترتیب پارادایم دولت به مثابه تصاحب بر امور مختلف از طریق تعمیم نظام ارباب رعیتی در عرصه های گوناگون اقتصادی، اجتماعی و سیاسی، اعمال نظام سنتی مالیات بندی و ایجاد طبقه بندی مجدد اقتصادی اجتماعی همواره باز تولید می شد
TRANSLATED AS
Author
محمدامیر احمدزاده
UNIFORM TITLE
General Material Designation
دولت به مثابه تصاحب (ارزیابی جامعهشناسی تاریخی ماهیت و عملکرد دولت در عصر خواجه نظام الملک)