سرزمین تراز / طراز یکی از پایگاههای مشترک فرهنگی ایران و قزاقستان است که دیرینگی آن به روزگاری کهن باز میگردد اقوام کیمری حدود هزار سال پیش از میلاد در منطقۃ قفقاز و سرزمینهای شمال آن میزیستند به نظر پژوهشگران، خاستگاه اصلی آنها بخشی از دشتهای قزاقستان بوده و زبان آنها نیز احتمالا یکی از زبانهای ایرانی بوده است پس از کیمریها، سکاها که از قبایل ایرانی تبار بودند و از سد هشتم قبل از میلاد در سراسر آسیای میانه میزیستند، به این سرزمین مهاجرت کردند و فرهنگ و تمدن ایرانی را گسترش دادند اما سغدیان مهمترین و تاثیرگذارترین اقوام ایرانی در دشتهای قزاقستان و از جمله در شهر طراز بهشمار میآیند این قوم که غالبا تجارت کردند، فرهنگهای شرق و غرب را از طریق جاده ابریشم به یکدیگر پیوند میدادند زبان سغدی که یکی از زبانهای ایرانی میانه شرقی و حاوی آثار بسیار گسترده و متنوع ایرانی است، بهعنوان زبان میانجی، از سد ششم تا دهم میلادی در سراسر جاده ابریشم آن سخن میگفتند با گسترش زبان فارسی دری از سد دهم میلادی، به تدریج از اهمیت زبان سغدی کاسته شد و در پی آن، زبانهای عربی و ترکی جای آن را گرفت با این همه، آثار زبان سغدی در شهرهای سمرقند و بخارا پا برجا ماند و تا امروز نیز با نام زبان یغنابی در بخشهایی از در رودخانه زرافشان در تاجیکستان امروزی به حیات خود ادامه داده است تبیین پیوند فرهنگی اقوام ایرانی با سایر فرهنگها و تمدنها و شناسایی این پیوند، یکی از ضروریترین شیوههای بررسی روابط فرهنگی اقوام و ملتهاست و از این راه میتوان به تعامل بیشتر میان آنها پیبرد دیرینگی پیوندهای فرهنگی میان ایرانیان با ساکنان دشتهای قزاقستان و بهویژه شهر طراز و همچنین برجسته کردن شواهد زبانی و فرهنگی بر این پیوندها ضرورت این تحقیق را نشان میدهد نتیجه حاصل از پژوهش آن است که میتوان با وجود مشترکات فرهنگی فراوان به ایجاد نوعی جامعه مشترک فرهنگی میان ایران و قزاقستان و نیز سایر کشورهای آسیای میانه دست یافت.
TRANSLATED AS
Author
محمود جعفری دهقی
UNIFORM TITLE
General Material Designation
سغدیان در ترازوی تراز (بررسی دیرینگی روابط فرهنگی ایران و قزاقستان)