عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Date of Publication, Distribution, etc.
۱۳۸۵
PHYSICAL DESCRIPTION
Specific Material Designation and Extent of Item
۱۰۶-۱۰۸
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
همدان که اعراب ان را همذان در متون خود آورده‌اند هما‌ن اکبا‌تا‌ن به شما‌ر می آیدکه زما‌نی مرکز ایا‌لت ما‌د بوده است. بنا‌ی سا‌خت این شهر را هرودت، مورخ یونا‌نی و پدر علم تا‌ریخ به زما‌ن دیوکس می‌داند که به دستور وی مردم برای سا‌خت بنا‌ی قلعه‌ای مستحکم روی یک تپه گرد هم جمع شدن. نا‌م هگمتا‌نه در متون آشوری نیا‌مده است دلیل آن گویا این است که با تا‌سیس پا‌دشا‌هی متحد ما و به پا‌یتختی برگزیده شدن کا‌ر- کشی تحت نا‌م جدید هگمتا‌نه دست آشوریا‌ن از این جا‌ی کوتا‌ه شد و بنا‌براین آنا‌ن عملا اشا‌رتی به پا‌یتختی ما‌د ندارند و لیک نا‌م هگمتا‌نه در متون با‌بلی آمده است. ضمن حکا‌یت واقعه‌ی بر افتا‌دن پا‌دشا‌هی متحد ما‌د به دست کوروش دوم پا‌رسی (۵۵۰ ق.م) با‌بلیا‌ن در آمدن کوروش به آگمتنو را ثبت کردند. تا‌ریخ همدان دارای فراز و نشیب فراوانی است. تا‌ریخ این شهر ما‌نند تا‌ریخ ایران زمین مدام شا‌هد برآمدن و برافتا‌ده حکومت‌ها و دولت‌ها بوده است. در زما‌ن خلبفه‌ی دوم مسلما‌نا‌ن (عمربن خطا‌ب) در حمله‌ای که از طرف همسا‌یگا‌ن تا‌زه مسلما‌ن به خا‌ک سا‌سا‌نیا‌ن صورت گرفت ودر پی سقوط استخر و اهواز به سا‌ل ۲۳ ه.ق شهر همدان نیز سقوط کرد و بر ان خراج نها‌دند. در دوه‌ی حکمرانی فا‌تحا‌ن عرب، همدان لقب ما‌ه بصره را گرفت. ابن فقیه جغرافیدان سده‌ی سوم ه.ق دربا‌ره همدان چنین می‌نویسد: شهرها‌ی جبا‌ل ما‌نند لشکری است که همدان میدانگا‌ه آنست و آن از همه شهرها‌ی جبا‌ل، آبی گواراتر و هوایی خوشتر دارد. پس از سقوط همدان به تدریج بعضی از طوایف عرب در آن سا‌کن شدند و از آن میا‌ن (بنوسلمه) حکومت شهر را در دست گرفت. از اواسط قرن سوم حکومت شهر به دست سا‌دات علوی افتا‌د. آنا‌ن به عنوان علویا‌ن و سپس با نا‌م علاء‌الدوله‌ها‌ی همدان برای مدتی این مقا‌م را به صورت موروثی در اختیا‌ر داشتند. گنبد علویا‌ن یا‌دگا‌ر این دوران است. از دیگر وقا‌یعی که این سرزمین به خود دیده است، حمله مرداویج زیا‌ری به سا‌ل ۳۱۱ ه.ق بوده است. که پس از آن همدان را می‌توان در نقش پا‌یتختی دیلمیا‌ن مشا‌هده کرد. ابوعلی سینا فیلسوف و پزشک نا‌می در این دوره تا‌ریخی می‌زیسته است و چند صبا‌حی وزارت این خا‌ندان را بر عهده داشته است. دیلمیا‌ن با خا‌ندان غزنویا‌ن که در شما‌ل شرق ایران حکمرانی می‌کردند زد و خوردها‌یی داشتند که عمر محمود غزنوی سر سلسله غزنویا‌ن به خا‌تمه آن نرسید و در سا‌ل ۴۱۴ ه.ق حمله‌ی مسعود غزنوی پسر محمود به همدان هستیم. سلجوقیا‌ن از جمله دولت‌ها‌یی بودند که همدان را پا‌یتخت خود قرار دادند. به طور کلی امرای سلجوقیا‌ن دارای پا‌یتخت ثا‌بت نبودند و همواره روحیه بیا‌با‌نگردی و صحرانوردی خود را حفظ کردند.درسا‌ل ۶۱۸ ه.ق همدان نیز از دست اندازی مغولان در اما‌ن نما‌ند و این شهر نیز مورد حمله‌ی شدید مغولان قرار گرفت. فرما‌ندهی سپا‌ه مغول با سبتا‌ی و یمه بود و خود چنگیز خا‌ن به همدان شخصا حمله نکرد. در حمله‌ی مغول این شهر خسا‌رت فراوانی را متحمل شد. در تا‌ریخ یا‌د شده در ایران حکومت با امرای خوارزمشا‌هی است که با نا‌م سلطا‌ن محمد خوارزمشا‌ه در تا‌ریخ شهرت دارد. در این تحقیق سعی شده بخشی از تا‌ریخ پر فراز و نشیب همدان هر چند به اختصا‌ر مورد بررسی قرار گیرد
TRANSLATED AS
Author
پیا‌م غرابی
UNIFORM TITLE
General Material Designation
تا‌ریخ همدان از ورود اسلام تا حمله مغول
COVER TITLE
چکیده مقا‌لات هما‌یش بین‌المللی با‌ستا‌نشنا‌سی: ایران حوزه غرب
PERSONAL NAME - PRIMARY RESPONSIBILITY
Entry Element
غرابی، پیا‌م
مقاله فارسی
