اسناد و مدارک نشان میدهد که اولین هیئت باستانشناختی که وارد ایران شد هیئتی فرانسوی بود. پس از موافقت ناصرالیدن شاه در سال ۱۸۸۳ با اعطای اجازه حفاری در شوش، کار هیئت در سال ۱۸۸۵ به سرپرستی دیولافوا رسما آغاز شد. تنها ایرانی شرکت کننده در این هیئت شرکت متخصص واجد شرایطی برای نظارت بود. علاوه بر این، بر اساس قراردادی در سال ۱۹۰۰ میلادی با مظفرالدین شاه در پاریس انحصار دائمی و همگانی کاوش در سراسر ایران به فرانسه واگذار شد. مفاد این قراردادها نشان میدهد که ایرانیان هیچ نقشی در کاوشهای باستانشناسی فرانسویها نداشتند . این هئیتها که میتوان از آنها به عنوان هیئتهای دوره پهلوی اول یاد کرد به هیچ عنوان مشترک نبودند و فقط یک نفر ایرانی به کار آنها نظارت میکرد. از اولین هیئتهای مشترک باستانشناسی در ایران، هیئت مشترک ایران وامریکا در حسنلو به سرپرستی رابرت دایسو وهیئت مشترک ایران و انگلیس به سرپرستی وایت هاوس در بندر سیراف بود. باستانشناسی ایران بعد ازانقلاب اسلامی راهی کاملا متفاوت پیمود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی طبق ماده واحده مصوب ۲۷ اردیبهشت ۱۳۵۸ خ هر گونه کاوش باستانشناختی[از سوی خارجی ها] مطلقا ممنوع و بدین ترتیب فعالیتهای باستانشناختی کشورهای خارجی در ایران متوقف شد. این وضعیت ادامه داشت تا اینکه در دهه اخیر هیئتهای مشترک باستانشناسی بار دیگر شکل گرفتند. هدف از این مقاله شرح چگونگی شکلگیری هیئتهای مشترک باستانشناسی قبل و بعد از انقلاب اسلامی و همچنین بررسی نتایج حاصل از کاوش آن ها و در نهایت پرداختن به مزایا و معاینه حضور غیر ایرانیان در باستانشناس کشور است.
TRANSLATED AS
Author
مجید منصوری، مهدی موسوی نیا و گلناز احدی
UNIFORM TITLE
General Material Designation
هیئتهای مشترک باستان شناسی قبل و بعد از انقلاب اسلامی