هر آمل از شهرهای مهم مازندران است که در گذشته دروازه طبرستان معروف بود. توانمندی اقتصادی تجاری و تولیدی شهر سبب گردید که داد و ستد در آن رونق یافته و بازار شهر به عنوان مرکز فعالیتهای اقتصادی و دادوستدی از رشد کالبدی و اهمیتهای کارکردی بسیار برخوردار گردد. بازار آمل جزء معدود بازارهای سر پوشیده شمال کشور است که کارکردهای خاص بازارهای ایرانی را در برداشته و از جمله عناصر کالبدی مهم شهر در بازار ظاهر شده است که از آن جمله عناصر اقتصادی (راسته، تیمچه، سرا و کاروانسر) عناصر مذهبی (مساجد، تکایا و امامزاده) عناصر ارتباطی (دروازه، پل، میدان و گذر) عناصر خدماتی (حمام، آبانبار، قهوهخانه و نانوایی) قابل ذکر است. در این رساله ضمن بررسی پیشینه شهر، وضعیت بازار آمل را در دورههای مختلف بررسی کرده و حوادث مهم تاثیرگذار بر ساختار کالبدی شهر و بازار آمل را از قرن سوم تا اواخر قاجاریه مورد بررسی قرار میدهد و به بررسی عناصر کالبدی و کارکردهای آن در ساخت و توسعه شهری میپردازد. در این راستا عامل وقف و تاثیر آن در شکلدهی به کالبد بازار و رشد و توسعه تاسسیسات اقتصادی و دینی مورد توجه قرار گرفته است. در ادامه میراث فرهنگی در قالب بناهای تاریخی شهر به ویژه محله یا محلات بازار بیان میشود تا نقش این عناصر را در رشد و رونق شهری مورد بررسی قرار دهد. در این تحقیق از سه روش کتابخانهای، اسناد و تاریخ شفاهی استفاده شده است. بهره بردن بازار آمل از انواع الگوی کالبدی، کارکردهای بازار آمل در گذشته و حال و نقش وقف در شکل دهی و پایداری کالبدی و کارکردی بازار آمل از پرسشهای این پژوهش میباشد. از مهمترین دستاوردهای این تحقیق عبارتند از: ۱- بازار آمل از دو الگو توامان بازارهای خطی (تک محوری) و بازارچه محلی پیروی میکرد. به گونهای که با داشتن ترکیب مسکونی - تجاری نقش مهمی در برآورده ساختن نیازهای شهر داشت. ۲ت بازار آمل با کارکرد بازار سنتی ظاهر شده است که یکی از این کارکردهای مهم، کارکرد مسکونی است. ۳- وقف نه تنها از نظر اجتماعی و اقتصادی کارکردهای بسیار مهمی در زندگی روزانه و فعالیتهای شهر آمل داشته و دارد بلکه از نظر کالبدی نیز نقش بسیار موثری در شکلدهی این شهر داشته است به گونهای که میتوان گفت یکی از بنیادیترین عامل در تداوم موسسات دینی واقتصادی شهر آمل و بازار آن وقف است.