بررسی ژنتیکی 10 بیمار مبتلا به لنفومای اپشتین بار مثبت، به منظور تعیین نوع و ماهیت نقص ایمنی در بیماران
General Material Designation
[پایان نامه]
First Statement of Responsibility
زهرا گل چهره
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Name of Publisher, Distributor, etc.
دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده پزشکی
Date of Publication, Distribution, etc.
۱۴۰۱
PHYSICAL DESCRIPTION
Specific Material Designation and Extent of Item
۱۴۴ص
DISSERTATION (THESIS) NOTE
Dissertation or thesis details and type of degree
دکتری تخصصی(PhD)
Discipline of degree
ژنتیک پزشکی
Date of degree
۱۴۰۱/۱۱/۰۴
Text preceding or following the note
۱۹/۷۵
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
مقدمه: ویروس اپشتین یکی از عفونت¬های فرصت طلبی است که حضور آن و بیماریهای همراه با آن در فرد، پیشنهادکننده ی احتمال وجود یک IEI می باشد. شیوع EBV در مبتلایان به لنفومای همراه با IEI بالا میباشد، به طوری که 60-30% از این لنفوماها از نظر EBV مثبت میباشند. بنابراین، این فرضیه مطرح می شود که درصدی از افراد مبتلا به لنفومای EBV+ دارای یک نقص ژنتیکی شناسایی نشده در ژن های مرتبط با سیستم ایمنی، به ویژه ژن های دخیل در کنترل عفونت EBV می باشند. تا کنون چندین اختلال وراثتی نقص ایمنی شناسایی شده اند که با استعداد بالایی از ابتلا به بیماری های ناشی از EBV همراه هستند که اغلب این لکوس ها در سال های اخیر و با بهره-گیری از تکنیک نسل جدید توالی یابی (NGS) شناسایی شده اند. همچنین گزارشات موردی در ارتباط با وجود لنفومای مرتبط با EBV، در تعدادی دیگر از ژن های IEI نیز وجود دارد. بنابراین لنفومای مرتبط با EBV که به واسطه ی جهش در یک ژن بروز می یابد، دارای هتروژنی لکوسی بالایی می باشد. امروزه با وجود تکنولوژی NGS، امکان توالی یابی نواحی وسیعی از ژنوم مانند کل ژنوم، کل اگزوم و یا تعداد زیادی از ژن های دخیل در یک مسیر مشخص (مانند بررسی تمامی ژن های شناخته شده در IEI ها) در مدت زمان کوتاه و همراه با صرفه ی اقتصادی فراهم شده است و کاربرد ویژه¬ای در اختلالات مونوژنیک دارای هتروژنی لکوسی بالا یافته است. با استفاده از این تکنیک میتوان به شناسایی علت تک ژنی احتمالی در لنفوماهای مرتبط با EBV پرداخت و از این طریق ضمن بهبود تشخیص کلینیکی، می¬توان به تعیین دقیق تر نوع بیماری، پیش آگهی و سیر بیماری، پیش بینی پایش های بالینی مورد نیاز، شناسایی افراد در خطر خانواده و همچنین برنامه ریزی درمانی موثر کمک نمود. مطالعه¬ی حاضر نخستین مطالعه در سطح دنیا می¬باشد که با رویکرد احتمال توارثی بودن لنفومای مرتبط با EBV به ارزیابی ژنتیکی کوهورتی از بیماران مبتلا، جهت یافتن جهش احتمالی ژرم لاین، پرداخته است.مواد و روش¬ها: معیار ورود به مطالعه مثبت شدن نمونه¬ی بافت لنفومای بیماران در ارزیابی از نظر حضور EBV بوده و بر این اساس 10 خانواده جهت ارزیابی انتخاب شدند. در تمامی پروباندهای 10 خانواده¬ی مذکور، DNA ژنومی استخراج شده از نمونه خون محیطی، به روش WES مورد توالی¬یابی قرار گرفت. پس از پردازش داده¬های خام حاصل از WES که به فرمت FASTQ ارائه می شود، فایل های BAM و VCF استخراج گردید. سپس این داده¬ها annotate شده و با اعمال مراحل مختلف فیلترینگ و اولویت¬بندی واریانت¬ها، مورد آنالیز قرار گرفتند. پس از شناسایی واریانت احتمالی عامل بیماری و تایید مطابقت تشخیص ژنتیکی با علائم بالینی پروباند توسط پزشک متخصص، حضور واریانت مذکور با به روش PCR-Sanger sequencing در شخص بیمار تایید گردید. سپس جهت تعیین الگوی Segregation، والدین پروباند، دیگر افراد مبتلا و برخی از افراد سالم خانواده نیز به روش PCR-Sanger sequencing ارزیابی شدند. سرانجام طبقه¬بندی واریانت¬ها از نظر احتمال بیماری¬زایی، بر مبنای شواهد بدست آمده از هر واریانت و بهره¬مندی از دستورالعمل ACMG، صورت پذیرفت.یافته¬ها: از مجموع 10 خانواده¬ی مورد مطالعه، در یک خانواده با شناسایی واریانتی با طبقه¬بندی پاتوژنیک در ژن CD27، ابتلای پروباند به یک نقص ایمنی دارای استعداد بالا به ابتلا به پاتولوژی¬های همراه با EBV مورد تایید قرار گرفت. در یک خانواده¬ی دیگر نیز دو تشخیص ژنتیکی همزمان مطرح شد: یک واریانت هموزیگوت پاتوژنیک در ژن SLC29A3، و یک واریانت با طبقه¬بندی دارای اهمیت نامشخص (VUS) در ژن IL2RB. در چهار خانواده، کاندید ژنی جدید (یکی از این چهار ژن در ایمنی ذاتی علیه ویروس EBV نقش دارد) و در دو خانواده واریانت هایی جدید در دو ژن شناخته شده به عنوان فاکتور خطر احتمالی معرفی شدند. در دو خانواده نیز، در حال حاضر، فاکتور خطر ژنتیکی شناسایی نشد.نتیجه¬گیری: مطالعه ی حاضر اهمیت ارزیابی ژنتیکی در بیماران مبتلا به لنفومای EBV مثبت، برای شناسایی فاکتورهای خطر ژنتیکی احتمالی، را نشان می دهد.