شناخت دشمن و دشمنشناسی از مقولات مهمّی است که در قرآن کریم، بدان توجّه ویژهای شده است. در این مصحف شریف، آیات فراوان و متعدّدی در رابطه با معیارهایی برای معرّفی و شناسایی دشمنان ابراز شده است. خداوند در قرآن، از شش گروه بهعنوان دشمن نام برده است که عبارتند از: «شیطان و همراهان او»، «نفس امّاره»، «برخی از همسران و فرزندان»، «کفار و مشرکان»، «برخی از اهل کتاب بهویژه یهودیان» و «منافقان». این شش گروه دشمنان را میتوان در یک تقسیمبندی کلّی به سه گروه تقسیم کرده و مورد بررسی قرار داد: دشمن ایمانی درونی یا پنهان، دشمن خارجی، دشمن داخلی. در پژوهش حاضر، شیوههای مبارزهی دشمنان با رهبران دینی و پیروان مکتب توحیدی و نیز شیوههای آنها برای تضعیف مبانی مکتب اسلام بیان شده است. روشهایی همانند دینزدایى و مانعتراشی در راه دین و دیندارى، ترویج تفرقه و اختلافافکنى، تحریمها، تبلیغات سوء همراه با تحقیر و استهزاء مؤمنان، گسترش فساد و عملیات نظامى، از مهمترین راهکارهای است که توسّط دشمنان علیه مسلمانان در این زمینه بهکار بسته میشود. همچنین در قرآن کریم، شناسایی راهکارهای مقابله و رویارویی با دشمنان نیز مورد توجّه قرار گرفته است. موارد و شاخصهایی همانند: ایمان و توکّل، ترک معصیت، یاد خدا، پناه بردن به خدا، تزکیهی نفس، صبر و تقوا، ترس از خدا، قطع هرگونه ارتباط و دوستی، اعلان صریح بیزاری از دشمنان، مبارزه فرهنگی بهوسیلهی قرآن، مجهّز شدن به سلاحهای بهروز، افشاگری، بصیرت دینی و جهاد و منازعه، از شیوهها و راهکارهایی است که قرآن کریم در زمینهی مواجهه با دشمنان، توصیه نموده است. واژگان کلیدی: دشمن، شیطان، عدوّ، قرآن کریم، کفّار، مشرکان، منافقان، نفسامّاره، یهود.