زیارت مکانهای مقدس و منسوب به بزرگان و نیکان یکی از سنتهای فرهنگی ایرانیان است که از دیرباز اهمیت و اعتبار خود را حفظ کرده است. این اماکن در سراسر سرزمین ایران با تنوع موقعیت قومی، جغرافیایی ومذهبی پراکنده اند و کمتر شهر و روستایی را میتوان یافت که سهمی از این بناها نداشته باشد. با عنایت به تنوع و گونه گونی اماکن مقدس در مجموع می توان این اماکن را به قبور سادات، علما، مشایخ و قدمگاه و یا نظر کرده تقسیم بندی نمود. نوشتار حاضر با تکیه بر پژوهش میدانی و بررسی منابع کتابخانه یی، مقدمه یی است تاریخی، بر تطور زیارت مکانهای مذکور در ایران و تاثیری که از حاصل آن در فرهنگ مردم این کشور ایجاد شده است.خلاصه ماشینی:قبور برخی از مشاهیر سیاسی نیز بصورت زیارتگاه درآمده است ؛ البته با این تفاوت که نام و شخصیت اصلی صاحب بقعه به مرور زمان فراموش شده و مردم برای آن ، شخصیت جدیدی از سادات و اهل بیت ساخته اند. در دوران سلجوقی نیز با آنکه مذهب سنت و جماعت در سراسر ایران حاکم شد؛ ولی سنت احترام به خاندان پیامبر در کنار دیگر بزرگان ، مشایخ و عرفا ادامه یافت ؛ بعنوان مثال عبدالجلیل قزوینی (رازی ) صاحب کتاب النقض که خود در عهد سلجوقی میزیست ، میگوید: «در بیشتر بقاع که تربتهای سادات است ، سنیان خواب دیده اند، چنانچه به بارکرقب و ساوه و بناهق و باطان ری و یرزقا و فارس و بصره و خوزستان »(النقض : ۶٢٩ بنقل از کریمان ، ١٣۴۵: ٣٨٨/١). تیمور با آنکه خود سنی بود؛ ولی نسبت به حضرت علی (ع ) ابراز علاقة فراوان نشان میداد(جعفریان ، ١٣٨٧: ٨١) و آورده اند که پس از فتح دوم بغداد، مزار امامان شیعه را در کاظمین و نجف زیارت کرد و پیش از آن قبر امام رضا(ع ) را در طوس زیارت کرده بود(الشیبی ،١٣٨٠: ١۶٠). یکی از این تغییرات ، تلاش وسیع دولت صفوی در گسترش و رونق بناهای مذهبی شیعه و نابودی زیارتگاه ها و زاویه ها و مقبرة بزرگان دیگر مذاهب ، بعنوان یکی از راهکارهای مؤثر در تغییر مذهب سراسری ایران بود؛ البته همانگونه که پیشتر اشاره شد، سیر توسعه و آبادی قبور امامزاده ها پیش از این آغاز شده بود و بسیاری از شعارهای مذهبی صفویان نیز پیش از آن وجود داشت ؛ بعنوان مثال بر روی بدنة شمالی صندوق چوبی امامزاده موسی خوروین ساوجبلاغ که تاریخ ساخت آن سال ٩٠۴ هـ.
Text of Note
مهاجرت تعداد زیادی از علویان و سادات به ایران بود که پس از ولایتعهدی امام رضا (ع) و آسانگیری مامون به منظور بهرهگیری از فرصتهای زندگی در ایران به این منطقه کوچ کردند معروفترین آنها هجرت حضرت معصومه (س ) از مدینه به قم (ساوه ) بوده است.
PIECE
Title
مطالعات ایرانشناسی
Volume Number
- شماره۴ (۲۰ صفحه - از ۸۹ تا ۱۰۸)
Date of Publication
زمستان۱۳۹۵ و بهار ۱۳۹۶
TOPICAL NAME USED AS SUBJECT
Entry Element
زیارت
Entry Element
Pilgrims and pilgrimages.
Entry Element
زیارت
Entry Element
Pilgrims and pilgrimages
Entry Element
زیارتگاهها
Entry Element
Shrines
Topical Subdivision
-- آداب و رسوم
Topical Subdivision
-- Manners and customs
Topical Subdivision
-- تاریخ
Topical Subdivision
-- History
Geographical Subdivision
-- ایران
Geographical Subdivision
-- Iran
a06
a06
a08
a08
a10
a10
UNCONTROLLED SUBJECT TERMS
Subject Term
علما ،سادات ،زیارت ،علویان ،مشایخ ،اماکن مقدس پیش از اسلام