مفهوم وطن را میتوان از دو منظر مورد بررسی قرار داد که یکی فقهی و دیگری حقوقی است. مفهوم وطن از منظر فقهی به دین مبین اسلام بازمیگردد و چگونگی بسط آن در سیر تاریخی اسلام حائز اهمیت میباشد. وطن از دیدگاه فقیهان مکانی است که انسان در آنجا ساکن است؛ یعنی مکانی که پس از خروج از آن دوباره بدان جا بازمیگردد و نیت و اقامت نیز از شروط اقامت است. سپس به انواع وطن پرداخته میشود؛ که وطن عرفی یا شرعی است. از نگاه دیگر، وطن، به موضوعات حکمی، قهری، تبعی، یا نوعی تقسیمبندی میشود و در عین حال، مفهوم وطن از منظر حقوقی به حقوق اسلام و حقوق امروز و بینالملل و مفاهیمی از قبیل تابعیت و اقامتگاه مرتبط میباشد. در رابطه با مفهوم حقوقی وطن و تابعیت میتوان گفت که تابعیت یک اصطلاح حقوقی است؛ اما منشأ پیدایش تابعیت، همان منشأ حقوق بینالملل است و تابعیت هم به نوبه خود به تابعیت اصلی (مبدأ) و تابعیت اکتسابی (تبعی) قابل تقسیم است. در این پایاننامه تلاش شده است با بهرهگیری از منابع اولیه و معتبر به بررسی رابطه بین مفهوم وطن از لحاظ فقهی و حقوقی پرداخته شود. در نتیجه رابطۀ بسیار عمیقی بین مفهوم وطن در مبانی فقهی و حقوقی امروزی کشور ما وجود دارد که مبنای جستار علمی برای حقوقدانان و فقها را فراهم مینماید.کلیدواژهها: وطن، تابعیت، اقامتگاه، اعراض.