در این کتاب سه قلمرو قابل تصور است. قلمرو اول بررسی دین تودههای مردم است. در این بررسی که در چارچوب مردمشناسی فرهنگی یا جامعهشناسی دین صورت میگیرد از چرایی، چگونگی، انواع، غایات و کارکردهای دین توده مردم پرسیده و تحقیق میشود. قلمرو دوم، بررسی دین حاکمان (دین دربار یا دین روحانیون حاکم) یا اقلیتهای رقیب آنهاست. در این قلمرو فرض شده است که صفت قدرت یا ثروت منتهی به قدرت، حامل ویژگیهایی است که در صورتبندی و چگونگی باورها، اعتقادات و رفتار دینی مأثر میافتد. و بالاخره قلمرو سوم بررسی دیدگاه دینی یا رفتار دینی عالمان دینی (به مفهوم اعم آن یعنی کسی که این موضوع و مسئله تحقیق او قرار میگیرد) است. در این قلمرو تاریخ پیدایش و تکامل اندیشههایی که در اوان ظهور از تازگی یا کارایی برخوردار بودهاند و وضعیت کنونی آنها بررسی میشود. این بررسی، دینشناسی قلمرو سوم را در بر میگیرد. دوره مورد بحث در این کتاب سه دهه پرتلاطم ۱۳۴۰، ۱۳۵۰ و ۱۳۶۰ هستند. در این سه دهه بحران هویت و مبارزه اجتماعی در شکل حاد خود بروز مییابند و گروهی راه برون رفت از این وضعیت را دین و تفکر دینی قلمداد میکنند. به همین دلیل انواع رهیافتها به دین در این دوره وجود دارد و تلاشهای بیرونی به یک تحول عظیم (انقلاب) در چارچوب دین میانجامد. در این کتاب، مطالعه بر محور افراد دور خواهد زد و افراد نیز به واسطه اهمیت رهیافت و ت╩ثیر آنها برگزیده شدهاند. به نظر مألف این افراد میتوانند دیگران را نیز پوشش دهند، ولی به هیچ وجه ادعای جامعیت این مباحث نمیرود. تفکر جریان مجاهدین خلق در اصول، در چارچوب اندیشهای بازرگان و شریعتی با جدیتر شدن رنگ مبارزه و سوسیالیسم و رفتار حزبی قرار میگیرد. کتب دین ارکان طبیعت و هفت آسمان نیز تفسیرهایی علمی از متون دینی هستند و پا در جای پای بازرگان میگذارند. آرمان مستضعفین در چارچوبهای فکری از شریعتی پیروی میکند و مباحث مکارم شیرازی، هاشمینژاد و سبحانی چهره رنگ باخته بازرگان یا حداکثر مطهری را باز مینمایند. طالقانی نیز از جهت بازگشت به قرآن و تفسیرهای علمی پا بر جاپای بازرگان میگذارد