نقد مبنای اعتبار اشتراک افق در اثبات آغاز ماه قمری
First Statement of Responsibility
مهدیه فیض اصفهانی
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
یکی از راه های اثبات آغاز ماه قمری بر طبق روایات اسلامی، بیّنه بر رؤیت هلال است. در این باره بحث می شود که اگر شاهد یا شاهدانی عادل در منطقه ای، هلال را رؤیت نمودند، شهادت ایشان بر رؤیت، برای سایر مکلّفین، آیا در همه جای زمین قابل تمسّک است یا در بخشی از آن؟ منطوق روایات باب صوم، فاقد هرگونه قید مکانی برای حجّیت بیّنه بر رؤیت هلال بوده و اطلاق لفظی آن ها ثابت است؛ هرچند که به دلیل کرویت زمین، اطلاق مقامی این روایات منعقد نیست و نمی توان پذیرفت که ماه قمری، به صورت هم زمان در کلّ زمین آغاز شود؛ به همین دلیل باید ملاکی برای تقسیم بلاد در اثبات حلول ماه نو، از میان روایات استخراج نمود. مشهور فقهای ما معتقدند که اگر بین محلّ رؤیت و محل شهادت، اشتراک یا تقارب افق وجود داشته باشد، می توان به متعلّق بیّنه اخذ کرد و در غیر این صورت، رؤیت شاهدان کفایت نمی کند. عمده دلیلی هم که بر اثبات این ادعا می آورند، انصراف روایات است. اما حق، این است که این انصراف، ثابت نیست و این مدّعا، به دلیل عدم داشتن پشتوانه روایی و هم چنین عدم دقت و ضابطه مندی تعریف قرب و بُعد در فتاوای ایشان، قابل قبول نمی باشد. بر این اساس باید به دنبال ملاک و ضابطه دیگری برای این تقسیم بود.