عنوان

فلسفه زکات از دیدگاه قرآن و سنت

.Language of Text, Soundtrack etc

فارسی

Title Proper

فلسفه زکات از دیدگاه قرآن و سنت

First Statement of Responsibility

مبارکه السادت موسویان

Place of Publication, Distribution, etc.

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

Date of Publication, Distribution, etc.

1391

Text of Note

زکات در معنای لغوی شامل : نمو و برکت ،طهارت و پاکیزگی و مدح می باشد . و در اصطلاح ، سهم مشخصی از اموال هنگامی که به حد نصاب برسد ، حق زکات به آن تعلق گرفته و واجب است که آن مال را جدا نمایند و به مصارف مشخص آن برسانند. زکات از جمله احکام مهم و ضروری می باشد و خداوند حکیم با فرستادن پیامبران الهی و سفارش به اطاعت از آنها به انجام زکات سفارش نموده است. این حکم الهی از زمان اولین پیامبر خدا - حضرت آدم ( علیه السلام ) در آیین این پیامبر الهی وجود داشته است ،و بعد از آن در آیین های حضرت ابراهیم ( علیه السلام ) ،لوط ( علیه السلام ) ،اسحاق ( علیه السلام ) ، یعقوب ( علیه السلام ) ، اسماعیل ( علیه السلام ) ، موسی ( علیه السلام ) و عیسی ( علیه السلام ) نیز وجود داشته است ، و با آمدن آخرین پیامبر الهی و آوردن آیین مقدس اسلام این حکم مهم و با ارزش نیز کاملتر گشته و اجراء آن سفارش گردیده است. این حکم الهی ابتدا در سال دوم هجری بر پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) نازل شده است ، ولی به علت مساعد نبودن شرایط ، به اجرای دقیق آن تاکید نشد . سپس با فراهم آمدن شرایط و تشکیل جامعه مدنی در سال هشتم هجری ، دوباره این حکم نازل گشته و پیامبر ( صلی الله علیه و آله و سلم ) به انجام آن مبادرت فرمودند. زکات در آیین اسلام با دیگر ادیان ، تفاوتهای اساسی دارد : در آیین های قبلی زکات امری مستحب به حساب می آید و فقط جنبه سفارش دارد ولی در آیین اسلام امری واجب می باشد ، زکات از پایه های دین اسلام به شمار می رود ، زکات حق فقرا می باشد و مصارف خاص خود را دارد ، زکات در اسلام پشتوانه محکمی برای حکومت می باشد و انکار آن و سرپیچی از پرداخت آن ،انکار دین محسوب می گردد. آیات قران و روایات وارده از معصومین ( علیهما السلام ) گویای این است که زکات امری واجب می باشد ،در هنگام پرداخت ، نیت انجام آن واجب می باشد ، پرداخت آن سبب دریافت رحمت خاص الهی می گردد و زکات برای همگان حتی فرد کافر واجب می باشد. صدقه و انفاق دو حکم بزرگ الهی هستند که با زکات در ارتباطند . این ها حکمی برای ارتباط بندگان خدا می باشد ، دارای اقسامی هستند و صدقه و انفاق واجب در آیات و روایات همان زکات است . زکات در اسلام دارای اهمیت بسیار بالایی است ، همرتبه نماز و شرط قبولی آن می باشد ، جدا کننده شرک از ایمان است و صفت اولیاء خاص الهی بیان شده است. در دیدگاه فقهی زکات دارای احکام خاصی می باشد ، در مذهب تشیع زکات بر نه چیز - نباتات ( گندم ، جو ،خرما ،کشمش ) ، نقدین ( طلا ،نقره ) ، حیوانات ( شتر ، گاو ، گوسفند ) – هنگامی که به حد نصاب برسند واقع می شود و فرد اگر شرایط وجوب را دارا باشد ، باید که این سهم الهی را از مال خود جدا نماید و به مصارف خاص خود که شامل : فقرا ، مساکین ، کارگزاران زکات ، گرایش به اسلام ، بدهکاران ، آزاد کردن بندگان ،در راه خدا و در راه ماندگان ،می شود برساند. زکات دارای دو قسم می باشد : واجب و مستحب ، واجب را بیان نمودیم و مستحب هم موارد سرمایه ،حبوبات ،اسب ماده ، مال التجاره ، زیور آلات ، مال پنهان را در بر می گیرد. از آنجا که حکم زکات ، حکم جامعی می باشد ، در ابعاد گوناگونی نقش دارد : زکات در بعد عبادی ،سبب تقرب به خدا و خود سازی انسان وتقویت بنیه دینی او می گردد. زکات در بعد اجتماعی ، پشتوانه محکمی برای فقیران حقیقی ، آنهایی که امکان تهیه مایحتاج روزانه خود را ندارند و برای مساکین ، آنها که علاوه بر فقر امکان اظهار نیاز و سؤال را ندارند و برای تامین حقوق کارگزاران زکات و متمایل نمودن قلبها به اسلام و آزاد کردن بردگان و ادای بدهی بدهکاران و ترویج کارهای نیکوکارانه مانند ساختن مسجد ، مدرسه ، انتشار معارف دینی و ... می باشد. زکات در بعد اقتصادی ، در اقتصاد جامعه نقش دارد ، توان اقتصادی را تقویت می نماید و آن را رونق می دهدو چرخهای از کار افتاده جامعه را به کار می اندازد و با مفاسد اقتصادی مبارزه می نماید. زکات در بعد سیاسی ، سبب حفظ جامعه اسلامی و تقویت و سربلندی . آن در بین دیگر جوامع می گرددو سبب پیشرفت و زمینه سازی برای ظهور امام زمان ( عجل الله فرجه الشریف ) می گردد ( انشاء الله ) . انجام زکات سبب رسیدن به آثار آن می باشد ،این آثار در دو جنبه فردی و اجتماعی مطرح می باشد . آثار فردی آن در دنیا شامل زندگی شیرین ،آرامش روحی ،بیمه جان و دل و استجابت دعا می شود، ودر آخرت شامل جاودانگی در بهشت ،رهایی از کیفر ،کفاره گناهان می گردد. در اجتماع نیز آثار زیبایی در پی دارد که شامل : تربیت نسل پاک ، دفع بلا از امت ، فعال کردن نیروهای موجود ،خوش بینی و...می گردد. و در خاتمه به خاطر اینکه این حکم الهی ،بسیار سودمند میباشد ،خداوند حکیمنخواسته است که فقط افراد خاصی از آن بهره مند گردند ،بلکه تمام افراد - حتی آنهاکه دارایی ندارند – از فوائد آن سود ببرند ؛به همین سبب گستره و دامنه آن را محدود ننموده است و بر هر چیزی زکات قرار داده است . با پرداخت زکات از دنیای فانی پلی برای داشتن آخرتی باقی و عاقبتی خوش و رضایت خدای بزرگ می سازیم و انشاء الله خداوند ما را در این امر بزرگ یاری فرماید.

Uniform Resource Identifier

پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه;