جایگاه مسئولیت پذیری و وظیفه شناسی در قرآن و سنت و آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن
First Statement of Responsibility
فاطمه کاظم پوردوین
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Place of Publication, Distribution, etc.
پایگاه اطلاع رسانی حوزه
Date of Publication, Distribution, etc.
1391
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
مسئولیت ، معادل وظیفه شناسی و تعهد و پاسخ گویی می باشد و انسان از نظر قرآن مسئولیت وظایفی بر عهده دارد. قبول خلافت و امانت الهی از طرف انسان یعنی قبول مسئولیت. رابطه مسئولیت و اختیار به صورتی است که اختیار در حد مسئولیت و مسئولیت در حد اختیار خواهد بود. انسان تنها در برابر خدا مسئول است ، چون تمام تکالیف و وظایفی که بر عهده انسان گذاشته شده است ، بالاخره روزی فرا خواهد رسید و از طرف خداوند مؤاخذه خواهد شد و سعادت در سایه تزکیه نفس و انجام تکالیف ، بدست می آید که ریشه اصلی سعادت احساس مسئولیت است. عقل و قدرت از شرایط عمومی تکلیف و شروط حساب و جزا می باشد و ملازم یکدیگرند. نخستین تعهد انسان در قبال خداوند ، گواه بر یگانه ذات اقدس اوست و مهمترین راه جلوگیری از انحراف و وسوسه های شیطانی اهمیت تعهد انسان است. تعهد خاص انسان در برابر خدا ، وابسته به قدرت شناخت ، اراده و آزادی عمل است. احساس مسئولیت از خودش شروع می شود و احساس تعهد در برابر خودش مبانی برای احساس مسئولیت در اجتماع است. حضرت علی(ع) نمونه انسان کامل و متعهدی است. و به عنوان الگوی کارگزاران و مسئولان جهت مسئولیت پذیری است. مسئولیت اجتماعی یک نوع احساس تعهد در جهت پیشرفت جامعه می باشد و انسان به عنوان موجودی اجتماعی ، وظایفی در قبال دیگر افراد جامعه دارد و امر و نهی به عنوان مهمترین وظیفه اجتماعی ، که هدف اصلی آن اصلاح جامعه است. ارزش های اجتماعی ، همچون رفاه عمومی و مشارکت در حل مسائل زمانی تحقق می یابد که در جامعه افراد ، بیشتر احساس مسئولیت کنند. متقی بودن ، لیاقت و کاردانی و پای بندی به اهداف و آرمان های اسلامی از شرایط مسئولیت پذیری است و مسئولیت پذیری یا عدم مسئولیت ، دارای آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی بسیاری می باشد ، از جمله آثار فردی ، می توان به دلیل بی بند و باری و آزادی مطلق و بالطبع فساد در جامعه ، از دست دادن آرامش روحی و خودپسندی به جای تواضع و .... را نام برد. و با توجه به رابطه ی تنگاتنگ فرد با جامعه ، هر اثر فردی ، بالطبع دارای اثرات اجتماعی فراوانی است ، از جمله ی آثار فردی که در طی انجام وظایف اجتماعی بدست می آید ، می توان به پیروزی در این جهان از طریق امداد و کمک های الهی و عنایت خاص خداوند نسبت افراد مسئولیت پذیر و وظیفه شناس را نام برد. و از مهمترین فوائد پاسخ گویی و وظیفه شناسی ، جلب اعتماد عمومی و رضایت افراد ، کاهش مفاسد اجتماعی ، و از بین رفتن نظام طبقاتی و بالاخره برقراری عدالت اجتماعی ، در جامعه می باشد. کلید واژه ها : انسان و مسئولیت ، اختیار ، ارزش و کرامت انسانی ، سعادت و مسئولیت ، تکلیف – حق – وظیفه