عنوان

مفهوم شکر نعمت در قرآن و سنت، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن

.Language of Text, Soundtrack etc

فارسی

Title Proper

مفهوم شکر نعمت در قرآن و سنت، آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن

First Statement of Responsibility

زهرا غیورانزله

Place of Publication, Distribution, etc.

پایگاه اطلاع رسانی حوزه

Date of Publication, Distribution, etc.

1391

Text of Note

موضوع این پژوهش « شکر از دیدگاه قرآن و سنّت و آثار و پیامدهای فردی و اجتماعی آن است » این پژوهش سعی دارد با توجّه به کلید واژه های، شکر، کفران، نعمت و منعم ، فرد و جامعه را با مفهوم و مراتب شکر آشنا سازد و با بیان آثار فردی و اجتماعی آن انسانها را در جهت کسب این فضیلت بزرگ اخلاقی ترغیب نماید. لذا با استفاده از کتب تفسیری، روایی ، اخلاقی و همچنین از طریق روش کتابخانه ای سعی شد تا به این مهم دست پیدا کنم. یکی از مباحث مهم و فضایل اخلاقی که زینت بخش وجود هر انسانی است صفت شکرگزاری می باشد، که در کلام وحی و دیدگاه ائمه اطهار ( علیهم السلام ) به آن توصیه شده و در مورد آن سخنهای فراوان گفته شده است. شکر عبارت است از: شناختن نعمت از منعم، آن را از خدا دانستن و با آن شاد و خرّم بودن و به مقتضای آن شادی عمل کردن. بنابر تعریف شکر، می توان حقیقت شکر را به سه عنوان علم، حال و عمل تعبیر نمود. برای شکر سه مرحله مهم ذکر شده است و آن شکرگزاری به قلب، زبان و اعضای دیگر است. یعنی ابتدا قلب انسان شکرگزار در برابر منعم خاشع و خاضع می گردد و بعد از آن، شکر از قلب به زبان جاری می شود و سپس در اعمال و رفتار فرد نیز این شکرگزاری بروز می کند. شاکر حقیقی همواره مراقب است که نعمتهای الهی را در جهت رضایت الهی مصرف نماید. برای شکر به اعتبار نعمت دهنده سه قسم در نظر گرفته اند، اوّلین قسم از شکر، شکر انسان از نعمت دهندة اصلی و حقیقی یعنی خداوند است که این نوع از شکر، به اخلاص در برابر خدا منتهی شده و توحید را به دنبال دارد. قسم دیگر شکر، شکر خداوند از انسان است که به معنای پاداش دادن خداوند به عمل نیک بنده اش می باشد. نوع دیگر، شکر انسان از هم نوع است. چرا که خداوند نعمتهای خویش را با واسطه به بندگان می رساند، لذا باید از این واسطه ها نیز شکرگزاری کرد. برای شکر، آثار فردی و غیر فردی زیادی است. آثار فردی خود به دنیوی و اخروی تقسیم می گردد که عبارتند از: فراوانی نعمت، کسب فضایل اخلاقی و دوری از زشتیها، دوام و ثبوت نعمت، ایمن بودن از انواع بلاها و آثار اخروی آن، شامل کسب پاداش الهی و دوری از عذاب اخروی است. اما علاوه بر آثار فردی، آثار اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی نیز برای شکر وجود دارد. بالا رفتن روحیه شکرگزاری در اجتماع باعث نزدیک شدن دلها به یکدیگر شده، روابط سالم اجتماعی را رشد می دهد، جامعه را به سوی ترّقی پیش برده، انسانها را به سوی خیر رسانی به دیگران تشویق می کند. همچنین خودباوری و عدم وابستگی به کشورهای بیگانه و بی نیازی از آنها و تلاش و تکاپوی افراد جامعه از دیگر آثار شکرگزاری می باشد. برای اینکه انسانها روحیة پسندید? شکرگزاری را در خود تقویت نمایند باید در نعمتهای الهی تفکّر کرده به معرفت نعمت و منعم دست یابند و خود را ملزم به سجده در برابر عظمت و بزرگی منعم نمایند. بعد از اینکه انسان، این روحّیه را در خود تقویت کرد و در زمر? شاکرین قرار گرفت دارای ویژگیهایی می شود، از جمله، شکر در برابر نعمتها، صبر در برابر بلا، قناعت، و ترک تعظیم غیر خدا. نقطه مقابل شکر، کفران نعمت است به معنای نشناختن نعمت از منعم و شاد نبودن به آن و صرف نکردن آن در مصرفی که منعم به آن راضی است. کفران نعمت بر خلاف شکر، از صفات ناپسند اخلاقی است و باعث شقاوت عقوبت دنیا و آخرت است، افرادی که کفران نعمت می کنند، افرادی پست، اسراف کننده، و اهل دوزخند. از جمله مواردی که مانع شکرگزاری و انگیزه کفران نعمت می شود، این است که انسان، منعم را نشناسد و خود را سزاوار نعمت بداند. دیگر اینکه فرد در فراوانی نعمت فرو رفته باشد و از نظر دنیوی به بالادست خویش نگاه کند و خود را با او مقایسه نماید. یکی از بزرگترین نعمتهایی که مورد ناسپاسی انسانها قرار می گیرد نعمت اهل بیت ( علیهم السلام) می باشد، که باید در شکرگزاری این نعمت بزرگ، سعی و تلاش بسیاری نماییم. پس برای اینکه افراد، افراد شکر گزاری باشند باید با آموزشی صحیح و تشویق به تفکر و تعمق در آثار و آیات الهی، شناخت شان را نسبت به منعم و نعمت، گسترش داد و با آشنا ساختن افراد با مصادیق شاکرین واقعی آنها را ترغیب نمود تا در کسب این فضلیت اخلاقی بکوشند و با همیاری یکدیگر به جامعه آرمانی شاکری دست یابند. امیدوارم که این تحقیق بتواند ایجاد انگیزه شکرگزاری در خویش و در تمام خوانندگان این پژوهش بنماید و ما را از شکرگزاران نعمتهای الهی و خصوصاً اهل بیت ( علیهم السلام ) قرار دهد . ان شاء الله.

Uniform Resource Identifier

پ‍ای‍ان‌ن‍ام‍ه; مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم);