علی رغم همه دستاوردهای دانش بشری هنوز هم آرامش روحی و سلامت روان مهم ترین گم شده انسان ها است که توسعه علوم نتوانسته برای آن راه حلی در خور بیابد. به نظر ما علت عمده این ناکامی در شناخت نادرست ویا ناقص از ابعاد وجودی انسان و نیازهای اوست. صرف نظر از اینکه آیا قرآن در برگیرنده راه حل های لازم برای تمام مشکلات مختلف بشری در عرصه های گوناگون است یا نه؟ ولی قدر مسلم این است که برای درمان دردها و مشکلات روحی پیام دارد؛ زیرا اصولا برای تأمین سعادت انسان و سلامت و کمال او نازل شده است. اهمیت این مسأله از یک سو و توجه جدی قرآن به تأمین این نیاز از سوی دیگر، مرا بر آن وا داشت که به تأمل در ایات نورانی قرآن بپردازم وتوشه هایی از این سفره رحمت الهی بردارم. در این رساله ابتدا در یک فصل جداگانه به بیان کلیاتی از بهداشت روانی، مانند تعریف بهداشت، روان، بهداشت روانی، و بیان موضوع، هدف و اهمیت آن و نیز به تبیین جایگاه بهداشت روانی در متون اسلامی پرداخته ام. در فصل دوم به یک مطالعه تطبیقی پیرامون انسان و روان او از دیدگاه فلسفه، عرفان و دانشمندان علوم تجربی و قرآن دست زده ام. در حالی که فلاسفه جوهرة انسان را عقل و نیروی تفکر او می شناسند و عرفا حقیقت او را مربوط به (دل) او دانسته و می گویند دل مرکز عشق الهی است؛ برخی از دانشمندان علوم تجربی اصولا انسان را فاقد طبیعت و فطرت اولیه می دانند و برخی دیگر او را ذاتا بد سرشت معرفی می کنند. ما در این فصل دیدگاه های مختلف در این عرصه را مورد ارزیابی و نقد و در نهایت نگاه قرآن به این مسأله را تشریح کرده ایم.در فصل سوم به مطالعه تطبیقی مفهوم سلامت و بیماری روان ازمنظر علوم روانشناسی و روان پزشکی و نیز از دیدگاه قرآن پرداخته و نشانه های قلب سلیم و روان ناسالم را مورد بحث قرار داده ایم و اجمالا می توان گفت که بیماری روانی از نگاه قرآنی حوزه ای وسیع تر از روانشناسی دارد، یعنی بیماری هایی از قبیل نفاق و دورویی، دروغگویی، حسادت، تکبر، بدگمانی ومانند آن، از نگاه قرآن بیانگر بیماری روح و اختلالات روانی است و حتی در فردی که از مشاهده درد و رنج دیگران هیچگونه احساس تأثر و همدردی نکند، باز از وجود نوعی بیماری روحی حکایت می کند. در فصل چهارم عوامل تهدیدکننده سلامت روان مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است و در کنار عواملی از قبیل استرس که امروزه بیشترین آسیب را به سلامت روان وارد می سازد، عوامل دیگری همچون ترس، نگرانی، ناامنی، ناامیدی، حس حسادت، هیجانات ناشی از خشم را مورد بررسی و مطالعه قرار داده ایم. در فصل پنجم از اهمیت پیشگری در تأمین بهداشت روانی سخن به میان آمده و این نکته اثبات شده است که در برنامه تربیتی قرآن سعی بر آن است که افراد از همان دوران کودکی و تکوین شخصیت، مورد حمایت و مراقبت جدی والدین و اطرافیان قرار گیرد تا بعدا دچار مشکلات روحی نشود. و بالاخره در فصل ششم که عمده ترین فصول پایان نامه را تشکیل می دهد، طی دو بخش مستقل و جداگانه عوامل تأمین کننده بهداشت روانی فردی واجتماعی مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته است. در بخش نخست، نوزده عامل به عنوان عوامل تأمین کننده بهداشت روانی فردی و در بخش دوم از ده عامل به عنوان عوامل تأمین کننده بهداشت روان اجتماعی بحث شده است/