بررسی وتحلیل مسایل سیاسی و اجتماعی مؤثردر جمع و تدوین قرآن
First Statement of Responsibility
جبار رضایی
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Place of Publication, Distribution, etc.
پایگاه اطلاع رسانی حوزه
Date of Publication, Distribution, etc.
1387
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
این پژوهش با عنوان « بررسی و تحلیل مسایل سیاسی و اجتماعی مؤثر در جمع و تدوین قرآن» درصدد آن است که با بررسی کتابهای مختلف در این زمینه، مجموعه مسایل سیاسی واجتماعی موثر در جمع قرآن را مورد بررسی و تحلیل قرار دهد. در ابتدا ضمن بیان روشنی از ابعاد مختلف مسئله با استناد به آیات و روایات و نظر اندیشمندان ضرورت این تحقیق اثبات گردیده است و برای رسیدن به اهداف ویژه ای شامل: جمع و تدوین قرآن در زمان پیامبر(ص)، بررسی مسایل سیاسی واجتماعی مؤثر در جمع و تدوین قرآن در عصر حضرت علی(ع)، بررسی مسایل سیاسی و اجتماعی مؤثر در جمع و تدوین قرآن در عصر ابوبکر و عمر و بررسی مسایل سیاسی و اجتماعی حاکم بر عصر عثمان در جمع و تدوین قرآن طراحی گردیده است. برای رسیدن به اهداف مذکور سئوالاتی در همین ارتباط مطرح شده است: آیا در عهد پیامبر(ص) قرآن تدوین یافت؟ جمع تدوین قرآن کریم در زمان حضرت علی(ع) چه مسایل سیاسی و اجتماعی را در پی داشت؟ مسایل سیاسی و اجتماعی موثر در جمع و تدوین قرآن در عصر ابوبکر و عمر را بیان کنید؟ جمع و تدوین قرآن در زمان خلافت عثمان با چه مسایل سیاسی و اجتماعی روبرو گشت؟ با توجه به موضوع ، اهداف و امکانات موجود روش تحقیق توصیفی- تحلیلی برگزیده شده است. پس از گرداوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل آنها این نتایج بدست آمد: تأکید شدیدی که پیامبر(ص) بر حفظ قرآن داشته باعث می شود که مردم در زمان پیامبر(ص) به حفظ و جمع و مرتب نمودن قرآن همت گمارند و با توجه به اهمیت موضوع و اصرار قرآن بر کتاب بودن روشن می شود که از همان زمان رسول خدا(ص) قرآن به صورت کتاب و با نظم کتابی بوده است. پیامبر در اواخر عمر خویش به حضرت علی(ع) وصیت می فرماید که قرآن را جمع آوری نماید و حضرت به گردآوری آن پرداخته و به عنوان نخستین جامع و گردآورنده قرآن پس از رسول خدا(ص) می باشد و پس از عرضه قرآن بر مردم، از ان سرباز زدند و علت آن اغراض سیاسی و وجود تأویل و تفسیر آیات در قرآن علی (ع) است که عترت پیامبر(ص) را شجره طیبه و بنی امیه را شجره خبیثه و منافقان معرفی کرده و مختصات حکومت اسلامی در آن را روشن کرده بود. بعد از رحلت پیامبر (ص) در جنگ عقرباء تعدادی از قاریان و حافظان قرآن شهید شدند و ابوبکر و عمر، زیدبن ثابت را مأمور جمع آوری قرآن کردند. تناقضاتی که در مورد مصحف ابوبکر وجود دارد ثابت می کند که مصحف زید در زمان عمر به پایان رسیده است. تلاشهایی که برای خنثی کردن روایت های جمع و تدوین قرآن در عصر پیامبر(ص) صورت پذیرفت روشن می سازد که جمع قرآن در زمان خلفاء منحصر به گردآوری یک مصحف بودکه در آن نه تأویل باشد نه تفسیر و نه بیان موارد نزول و مناسبتهای آن و آن مصاحف شخصی بوده و منافی قرآن، عقل و اجماع می باشند و آنچه جمع شده یا بررسی، تهذیب و یا تکثیر مصحف زمان پیامبر(ص) می باشد. جمع آوری قرآن به وسیله عمر نیز امری بعید به نظر می رسد. تناقضاتی که در اسامی هیئت حاکمه عثمان در تشکیل مجمع تدوین قرآن و طرد شخصیتهای بزرگ چون ابن مسعوداست باعث شدکه عثمان خود را وارث اعقاب بزرگ همچون دو خلیفه پیشین معرفی کند. تصمیم عثمان از نقطه نظر سیاسی شایسته ستایش است ، اما در نحوه اجراء آن شایستگی را ندارد، چرا که مصحف عثمانی اساس کار خود را مصحف ابوبکر که نزد حفصه به امانت بود قرار داد که در واقع یک اضافه و تصحیح از مصفح ابوبکر- زیدبن ثابت می باشد که مورد مخالفت ابن مسعود قرار گرفت، اما حضرت علی(ع) به دفاع از مصحف عثمان پرداخت، هر چندکه مصحف عثمانی پاسخگوی پیشرفت اسلام نبود و نسخه های عثمانی محدود بوده و در مراکز شهرهای کم اهمیت رواج کمتر یافته و در قاهره، قرطبه، مراکش و بصره نیز قرآن هایی با اختلافات ناچیز با مصحف عثمانی وجود داشت، اما قرآنی که او گردآورد مورد تأیید نبی مکرم و حضرت علی(ع) بوده و این را می رساند که از نظرات حضرت علی(ع) در موارد اختلاف بهره جسته است. محقق در این تحقیق با محدودیتهایی از قبیل؛ نبود منابع مستقل در این زمینه و همچنین منابعی که بخشی از مباحث خود را به موضوع هایی شبیه به این اختصاص داده اند یا کامل نیست یا تکراری است و در پایان محقق پیشنهاداتی از قبیل بررسی جزئی تر این موضوع و پژوهش های مستقلی راجع به مسایل سیاسی و یا اجتماعی ارائه می کند.