دعا و بداء و رابطه آن با قضا و قدر با ملاحظه آیات و روایات
First Statement of Responsibility
فرانک راسخی
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Place of Publication, Distribution, etc.
پایگاه اطلاع رسانی حوزه
Date of Publication, Distribution, etc.
1387
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
این نوشتار، در مورد دعا و نقش حیاتی آن در زندگی انسان است با توجّه به مباحث فرعی ای که به دنبال خود مطرح خواهد ساخت. همچنین موضوعاتی مانند رابطه دعا و قضا و قدر و تغییر سرنوشت، کیفیت صحیح ارتباط با خدا، شرایط اجابت و عدم اجابت دعا، و بحث جبر و اختیار نیز مطرح شده است. روش محقّق به این ترتیب بوده که در هر سه فصل، ابتدا با توضیح معنای لغوی و سپس معنای اصطلاحی واژه مورد بحث، سخن را آغاز می کند و سپس با توجّه به آیات و روایات مستند، به توضیح و تبیین معنای صحیح کلامی و فلسفی مباحث این فصول پرداخته است. تکیه بیشتر او در هر سه فصل بر استفاده از نظریات متکلّمان و فلاسفه و علمای شیعه بوده، علاوه بر این که نظر علمای اهل سنّت و دیگر فرق اسلامی در کتب دیگر نیز بررسی شده است. این پایان نامه، سه فصل دارد. در فصل اوّل به تناسب موضوع، بحث قضا و قدر مطرح شده و در ضمن تعریف لغوی و اصطلاحی هر یک، نظر فلاسفه و متکلّمان را در مورد قضا و قدر، اقسام آن، و رابطه علم خداوند با این دو، و همچنین رابطه این دو با تغییرناپذیری در طبیعت، مطرح شده است. بحث دیگر این فصل، درباره جبر و اختیار و رابطه آن با بحث قضا و قدر است. عناوینی چون: نظریات جبریون، قانون علّیت و قضا و قدر، آزادی و اختیار انسان، تقدیر و اراده انسانی، در این قسمت به چشم می خورد. وی در قسمت دیگر این بخش، نظر مفوّضه را در باب تفویض و همچنین نظر شیعه را در قول به «امر بین الأمرین» مطرح کرده و با استناد به آیات و روایات معصومان علیهم السلام این فصل را پایان داده است. فصل دوم، درباره «بداء» است، در این فصل، ابتدا نظر شیعه در مورد بداء مطرح شده و پس از ذکر معنای بداء، تأثیر اعمال در تغییر سرنوشت، از منظر آیات و روایات بررسی شده است. سپس اختلاف نظر در باب معنای بداء، به عنوان نزاع لفظی توضیح داده شده و با در نظر گرفتن این که در تشریع و تکوین،امکان نسخ وجود دارد و هیچ منافاتی بین بداء و علم الهی نیست، شرحی درباره اجل و اقسام آن آمده و در پایان، نتایج نظری و علمی بحث بداء و اعتقاد به آن، مطرح شده است. فصل سوم، درباره دعاست. تبیین معنای واژه «دعا» و کاربرد آن و فواید دعا کردن و اجابت دعا و شرایط آن، از جمله مسائل مطرح شده در این فصل است. نگارنده، پس از بیان اشکالات مطرح شده توسّط معارضان و معاندان نسبت به اصل مسئله دعا، و ردّ هر کدام با ادلّه مربوط به آن، رابطه دعا با قضا و قدر را بررسی نموده و امکان تغییر قضا به وسیله دعا را با تمسّک به آیات و روایات بررسی نموده است. در پایان نیز دعا و تأثیر آن در قرآن مجید را مطرح کرده و توضیح داده است.