جبر و اختیار از مسایل پیچیده کلام اسلامی است و برداشت های گوناگون مسلمانان از آیات قرآن و احادیث نبوی (ص) به مشرب های فکری زیادی از جمله جهمیه، اشاعره، معتزله، امامیه و ... انجامیده است. مشرب های کلامی اسلامی با استناد به استدلالات عقلی و نقلی یا به جبر مطلق، یا به اختیار محض، یا به آمیزه ای از هر دو و یا به امر بین الامرین اعتقاد ورزیده اند. البته مولوی در مقام انسانی جامع که در همه علوم اسلامی آگاه و اهل نظر است، از جنبه های متفاوت و متعدد به این مساله نگریسته است. مولوی با اثبات عجز ذاتی فلسفه در پاسخ گویی به این معما، از منظر یک عارف شهودی ـ که به یک معنـا انسـان شنـاس و روان شناس است ـ می کوشد در عین حفظ قدرت مطلقه الهی، اختیار انسان را در پای جبر قربانی نکند و به گونه ای آن جبر منفور و اختیارکش جهمیه و اشاعره را تا حدی تلطیف و تعدیل کند و با طرح مساله "عشق"، به دوگانگی جبر و اختیار پایان بخشد.
TOPICAL NAME USED AS SUBJECT
Entry Element
جبر و اختیار در مثنوی;اثبات اختیار انسان;جبر و اختیار;عرفان اسلامی;امر بین امرین;مولوی;خدا و اختیار انسان;آیات اختیار انسان;آیات جبر;مثنوی;تصوف;
Topical Subdivision
اختیار انسان;ثواب;جبر مطلق;تصوف زاهدانه;آیه 96 صافات;آیه 31 مدثر;آیه 38 مدثر;حدود اختیار;احساس شرم;جبر و اختیار در قرآن;ادبیات عرفانی;عقاب;جبر و اختیار صوفیانه;وعد و وعید;پشیمانی;امر و نهی الهی;آیه 004 حدید;نظام علی و معلولی;آیه 30 دهر;جبریه;