آسیبشناسی و تحلیل روند تکامل مفهوم حکومت در ایران با نگاهی به تجربیات جهانی
First Statement of Responsibility
/ عطاءالله عبدي
Subsequent Statement of Responsibility
؛ مصطفی مظاهری
GENERAL NOTES
Text of Note
رتبه علمي- پژوهشي
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
حکومت از مهمترین ارکان تشکیلدهنده کشور است، از اینرو یکی از مهمترین مباحث مورد مطالعه در جغرافیای سیاسی بهشمار می¬آید. فرآیند گذار از حکومتهای سنتی به حکومتهای مدرن و ملی بازتابهای جغرافیایی متفاوتی را در پهنه سرزمین و بهتبع آن در زندگی مردم بر جای گذاشته است. از اینرو در جغرافیای سیاسی که هنوز مطالعه حکومت بهعنوان ساختار سیاسی مدیریت سرزمین از اهمیت ويژه برخوردار است. ایران بهعنوان کشوری کهن که شاهد برپایی نخستین حکومتهای تاریخ بشری در خود بوده است از این حیث قابل مطالعه و بررسی است. یکی از برجستهترین مسائلی که در این مورد در میان صاحبنطران مختلف دیده میشود عدم وجود اتفاق نظر در میان آنها درباره زمان شکلگیری حکومت ملی در ایران است. بنابراین با وجود عرصههای گسترده قابل مطالعه در این رابطه، محل و تمرکز مقاله حاضر بر روی این مسئله است که حکومت ملی(Nation State) در ایران چگونه و طی چه فرایندی واقعیت یافته است و اینکه آیا ميتوان شکلگیری آن را در ایران صرفاً در یک مقطع تاریخی خاص مطالعه نمود و نیز این نکته که آیا تجربیات ایرانی در این خصوص با روندهای جهانی مطابقت دارد. با توجه به چنین امری پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و تکیه بر منابع کتابخانهای در صدد برآمده است تا ضمن بررسی روند و سیر تکامل شکلگیری حکومت ملی در جهان بر مبنای شاخصهای مشخص، مقوله شکلگیری و تکامل حکومت ملی در ایران را به شیوه¬ای تطبیقی مورد مطالعه قرار دهد. یافتههای پژوهش حاضر نشان ميدهد گرچه حکومت ملی در ایران به مفهوم علمی آن در مقطع زمانی انقلاب مشروطه شکل¬گرفت، ولی باید توجه داشت که در دوران قبل و بعد از انقلاب مشروطه نیز رویدادهای تاریخی، سیاسی و اجتماعی در ایران روی داده است که بهعنوان مقدمه و نیز مکمل شکلگیری این نوع حکومت در ایران بهشمار می¬آیند. همچنین برخلاف روند جهانی که در آن حکومتهای مدرن بهعنوان مقدمه و بستری برای شکلگیری حکومت ملی عمل کردند در ایران حکومت ملی مقدم بر حکومت مدرن شد و این امر موجب آشفتگی¬های علمی در میان صاحبنظران و نیز شکست تجربه انقلاب مشروطه در ایران و نیز تحولات سیاسی عمیق سالهای بعدی شد.