/ از: اسماعیل بن محمدتقی مستوفی تفرشی، دبیر (سده ۱۴ق)
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Name of Publisher, Distributor, etc.
اسماعیل بن محمدتقی مستوفی تفرشی
Date of Publication, Distribution, etc.
سده ۱۴ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Dimensions
دو، ۴۶، یک برگ، ۱۱/۶*۱۸/۱، ۱۲ سطر، ۷/۵*۱۲/۵.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
ز بعد حمد خدا و درود پیغمبر/ که هست زیور اوراق و زینت دفتر
Text of Note
نگارنده این بیانات المحتاج الی مغفره ربه القدیر اسمعیل مستوفی تفرشی و دبیر عفی الله عن جرائمه چنین عرضه میدارد که در زمان مقرون به سعادت و اوان سلطنت.
Text of Note
انجام موجود: این که در کتب مضبوط است که رفتن فرعون و هامان به بالا به واسطه صندوق دگر کس بوده همانا لغات آن را که از مرور انقلاب دوران تغییر به هم رسانده فهم.
NOTES PERTAINING TO TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Text of Note
مولف در کار نوشتن تاریخ مفصلی با نام آثار الوقایع بوده است ولی از آن جا که تالیف آن زمان زیادی را طلب میکرده؛ ماده تاریخها و قطعات تاریخی جمع شده را در این کتاب مختصر مرتب کرد. در حقیقت نخبه التواریخ پیش درآمدی بر تاریخ مفصل اسماعیل دبیر است.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات متن:
رکابه نویسی:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نستعلیق.
Text of Note
عناوین مشکی جلی.
Text of Note
دارد (همه صفحات پشت و رو رکابه دارد).
Text of Note
صنعتی نخودی آهار مهره.
Text of Note
میشن عنابی مجدول، عطف چرم جدید. قطر: ۱/۴.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
Text of Note
دارای خطخوردگی و افزودگی.
Text of Note
آغاز نسخه یک صفحه معرفی کتاب از باستانیراد.
Text of Note
مولف در کنار بعضی از ماده تاریخها و یا یادداشتها برای تفنن و تزئین گل بوتههای کوچکی نقاشی کرده است.
Text of Note
مولف مطالب خود را بر یک طرف کاغذها نوشته بود که بعدا دو به دو این کاغذها را به هم الصاق کردهاند، البته بعضی از صفحات از هم جدا شدهاند. هم عمل چسباندن و هم جدا کردن صفحات به صورت ناشیانهای انجام شده است.
کتاب خلاصهای از وقایع تاریخی از زمان صدر اسلام تا عصر مولف را به صورت ماده تاریخ دارد و در هشت وجیزه تنظیم شده است:
Text of Note
الاول: در بیان اجمال احوال و اعمار حضرت خاتم النبیین و ائمه طاهرین صلوات الله علیهم اجمعین که از روی حقیقت علت غائی موجودات و بنای مسلمانی و کمال مدنیت از تاریخ ظهور وجود ذیجود ایشان است و بس و در ذکر اسامی خلفای بنیامیه و بنیعباس معاصرین و معاندین ائمه هدی.
Text of Note
الثانی: در ذکر اسامی سلاطین آلبویه که ایشان را دیالمه خوانند و طلوع و افول سلاطین صفویه مروجین مذهب حقه جعفری و سلاطین بعد از ایشان الی یومنا هذا.
Text of Note
الثالث: وجیزه ارتحال العلماء در تاریخ بعضی از علماء متقدمین و معاصرین.
Text of Note
الرابع: وجیزه نصب و عزل در بیان بعضی از امراء و وزراء متعلق به ایام دولت قاجاریه.
Text of Note
الخامس: وجیزه انتقال الحکماء و الشعراء در تاریخ چند تن از حکماء و شعراء متقدمین و معاصرین.
Text of Note
السادس: وجیزه ازیحه الحوادث در بیان بعضی از قضایاء اتفاقیه این زمان.
Text of Note
السابع: وجیزه قانونچه در ذکر اخذ و طرد حروف مواد تواریخ.
Text of Note
الثامن: وجیزه موازین الاعداد در بیان سهولت جمع ساختن حروف ماده تاریخ.
Text of Note
الخاتمه: در فواید و اختصاص این صنعت.
Text of Note
به نظر میرسد فهرست مطالب بالا در تنظیم نهایی دچار تغییر شده است زیرا در ص ۱۰۷ وجیزه دوم کتاب به ارتحال علماء و فقهاء عظام به ترتیب تقدم رحلت متقدمین بر متاخرین اختصاص یافته که در مقدمه به عنوان وجیزه سوم دانسته شده است.
Text of Note
به جز ماده تاریخ در مواردی مولف اشارات کوتاهی به وقایع تاریخی زمان خود نیز کرده است (مانند ص ۹۰-۹۳ درباره جنگهای ایران و روس و شکست قشون ایران و خیانت بعضی سرکردگان و علماء و نقش عباس میرزا ولیعهد؛ ص ۹۴-۹۵ درباره تاریخ انقراض دیبای ششتری از انقراض استادان آن فن از علت شیوع طاعون؛ ص ۹۸-۹۹ آثار خیرات و مبرات فتحعلی شاه قاجار؛ ص ۱۱۰ درباره دیدار فتحعلیشاه با میرزای قمی و جز آنها).
Text of Note
مقدمه کتاب نوشته شده در سال ۱۳۱۵ق به نام مظفرالدین شاه قاجار (۱۳۱۴-۱۳۲۴ق). اما جدیدترین تاریخی که در آن دیدم مربوط به بازگشت مظفرالدین شاه از سفر فرنگ در سال ۱۳۲۰ق است (ص ۱۰۷).