GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
فان کتاب عیون لحکم کتاب اخباره سطرت فی صحائف المفاخر و کتبت علی جبهه الفلک الدائر و هو فی الحقیقه کالصدفه ... .
Text of Note
... فثبت ان کل ما کان جزء للمهیه فانه بعد تحقق المهیه یستغنی عن تحقق جدید. لکنه لا ینعکس فان اللازم الغریب للمهیه موجبه هوالمهیه و اذا کان کذالک کان غنیا عن السبب الجدید فثبت.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
نوع کاغذ:
Text of Note
نسخ.
Text of Note
فرنگی.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
1
1
Text of Note
این نسخه تازه نویس است و تنها شرح چند سطر نخستین منطق است.
Text of Note
ادوارد براون در ذیل فهرست کمبریج مولف کتاب را ابوعبدالله محمد بن حسین الشیرازی یاد کرد ه و او را نشناخته. د رکتابخانه رضوی یک نسخه ناقص شامل منطق (۱/ ۱۷۷) و یک نسخه دیگر شامل قسمتی از منطق تا آخر الهیات (۴/ ۸۲۳) وجود دارد.
Text of Note
از مسئله دوم از تفسیر این جمله شیخ: «الکلی الذاتی هوالذی یوصف به ذات الشیء کالسواد و البیاض فی الانسان».
وی تمام عیون الحکمه تالیف ابن سینا (منطق٬ طبیعی٬ الهی) را شرح کرده و در آغاز شرح دیباچه مفصلی نهاده و درد این دیباچه گوید: «یکی از شاگردان محمد بن رضوان بن منوچهر از من خواست تا بر مشکلات عیون الحکمه شرحی نویسم و من به چند دلیل از آن امتناع داشتم. یکی اینکه تاکنون کسی از اهل دانش به این کار دست نزده. دیگر اینکه من با همه مطالب این کتاب از خرد و کلان مخالفم اگر عقیده مخالف خود را آشکار سازم بر زبان زبونان میافتم و اگر نظر خود را پنهان کنم راه مداهنت و تزویر پیمودهام. سه دیگر اینکه از آنجا که مولف این کتاب در دانشوری مردی به نام و دانشمندی سخت زبانزد است همگان این کتاب کوچک را حاوی اسرار پنهان میدانند و برای دریافت اسرار آن کنجکاوی دارند هر کس بر مذاق خود بر کنار نسخههای آن تفسیری نگاشته و چنین پنداشته که تفسیر خیالی او روشنگر مطالب عمیق کتاب است آن گاه کسانی که این نسخه ا را دیدهاند حاشیههای مذکور را از متن دانستند و به هنگام نسخه برداری وارد متن ساختند و نتیجه این شد که نسخههای این کتاب دارای اشتباهات و مطالب نا استوار فراوان گردید. نظیر این تصرفات و آفات را من در نسخه مصنفات خود که بیش از ۳۰ سال از تالیف آنها نمیگذرد دیدهام چه رسد به مصنفات شیخ که بیش از ۱۵۰ سال از آن میگذرد . رازی پس گوید: «این معاذیر مورد قبول درخواست کننده واقع نشد و ناچار این شرح را نوشتم».
Text of Note
عنوانهای این شرح «قال الشیخ» و «قال المفسر» یا «التفسیر» است. در فهرست نسخ عربی برلین فهرست کامل فصول شرح عیون الحکمه یاد شده و آن نسخه نیز مانند بسیاری از نسخ کامل نیست. اینک فهرست مطالب از فهرست مزبور نقل میکنم : منطق دارای ۱۰ فصل است فصل اول و دوم گویا دیباچه و مقدمه است و ایساغوچی (در طبیعی و الهی رازی نخست مقدمهای مبسوط آورده) سوم تا دهم قاطیغوریاس است باریر میناس ٬ انولوطیقا الاولی ٬ انولوطیقا الثانیه (برهان) ٬ جدل٬ المغالطات، الخطابه، القیاسات الشعریه. بخش طبیعی خود دارای ۱۶ فصل است بدین ترتیب:
Text of Note
۱. تقسیم علوم، شامل ۴ مسئله (تفسیر حکمت٬ تقسیم حکمت به نظری و عملی، بخشهای حکمت عملی بخشهای حکمت نظری)
Text of Note
۲. المصادرات التی یجب تقدیمها علی العلم الطبیعی.
Text of Note
۳. بیان تناهی الابعاد.
Text of Note
۴. ان الجهات لا یتحدد الا بالمحیط و المرکز.
Text of Note
۷. نفی جوهر الفرد.
Text of Note
۸. اثبات الزمان.
Text of Note
۹. حرکت و اقسام حرکت دارای ۶ مسئله.
Text of Note
۱۰. مسائل السماء و العالم.
Text of Note
۱۱. الاثار العلویه شامل ۲ مسئله.
Text of Note
۱۲. فی النبات.
Text of Note
۱۳. فی الحیوان.
Text of Note
۱۴. فی الحواس الباطنه.
Text of Note
۱۵. فی القوی المحرکه الحیوانیه.
Text of Note
۱۶. الانسان.
Text of Note
در بخش الهیات فصل ۱ تا ۷ مسائل الهی به معنی اعم و فصل اثبات واجب و شامل چند مسئله است (در فهرست برلین مسئله یکم و دهم یاد شده).
Text of Note
فصل اول وحدت و کثرت و احکام آنها.
Text of Note
فصل دوم احکام هیولی و صورت.
Text of Note
فصل سوم اثبات قوی.
Text of Note
فصل چهارم احکام العلل و المعلولات .
Text of Note
فصل پنچم وجود و تقسیم آن به جوهر و عرض.
Text of Note
فصل ششم مباحث ممکن و واجب.
Text of Note
فصل هفتم کلی و جزئی و مباحث متعلق به آنها.
Text of Note
فصل هشتم الهیات( به معنی اخص اعم) شامل چندین مسئله.
Text of Note
مسئله نخستین در اثبا تواجب و مسئله دهم در قدرت است.