عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
NATIONAL BIBLIOGRAPHY NUMBER
Number
۱۰-۲۲۴۱۸
LANGUAGE OF THE ITEM
.Language of Text, Soundtrack etc
عربی
TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Title Proper
حاشیه شرح هدایه
General Material Designation
[نسخه خطی]
First Statement of Responsibility
/ از: ملازاده هروی احمد بن محمود خزریانی (خ ر)
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Date of Publication, Distribution, etc.
، ظاهرا قرن ۱۲ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Dimensions
؛ خشتی کوچک. ۵/ ۱۴*۲۰ سم. صفحات (به علاوه چهار صفحه اضافی). ۷۷ ص. ۲۲ س.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
حمد الاله عم آلاه. شکرا لمن لاآله سواه...وبعد فقد قال رحمه الله تیمنا باسم الله. قالوا التقدیر الفت باسمه لیدل علی تبلس التالیف باسمه الی ان یتم ولو قدرت بدات کما قیل لدل علی تلبس الابتداء فقط و الاول اولی...قوله و الله اسم مستجمع لجمیع الصفات و لیس معنی الاستجماع استلزامه ایاها خارجا و الالشارکه فی ذلک سایر الاعلام...قوله نحمدک. آثر الجمله الاستقبالیه من بین الجمل فی الحمد و الشکر و الصلوه دلاله علی الاستمرار التجددی...و لهذا قالوا الزاهد یشرب ابلغ من الزاهد شارب... .
Text of Note
...قوله بل المراد ان کون الا مکان صفه سلبیه اه. هذا التوجیه یستلزم ان لا یکون للحادث قبل وجوده امکانا وجودیا کان اوعدمیا ولو اکتفی فی الامکان الوجودی بتحقق ماده الموصوف قبله، فلیکف ذلک فی تحقق الامکان العدمی...و اثبات الامکان الوجودی.
NOTES PERTAINING TO TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Text of Note
هروی از دانشمندان قرن ۸ق و معروف به ملازاده (یا منلازاده) و استاد قاضی‌زاده رومی ( -۸۱۵- ۸۴۰ق).
NOTES PERTAINING TO PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC.
Text of Note
کاتب نسخه پس از پایان حاشیه شرح هدایه چهار صفحه درباره قوس و قزح به نقل از مولانا حسام‌الدین نوشته.
Text of Note
آغاز: بسمله. اعلم ان الاحساس بقوس و قزح علی ما قالوا متوقف علی امور کوقوع الاجزاء الرسیه الشفافه فوق الافق... .
Text of Note
انجام:...هذا ما قاله الحکماء و اما نحن فالاولی بنا...المتشرعه ان (در نسخه به غلط: لن نضرب) نضرب عن ذلک صفحامع انهم قالوا لاینبغی ان یقال لقوس السماء قوس قزح، لان قزح اسم الشیطان. و الله الهادی الی سواء السبیل. لمولانا حسام‌الدین. تمت بعون الله.
Text of Note
در پشت نخستین برگ نسخه نیز در کنار برخی از صفحات، فقراتی به نقل از شرح مواقف جرجانی، شرح مفتاح للسید، چلبی، حاشیه شرح مطالع، سید علی سمنانی (در نسخه: سیمنانی) و نیز حاشیه‌هایی با نشان «منه»، «سماع» و یا بدون نشان، به خط کاتب موجود است.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نستعلیق.
Text of Note
آهار مهره.
Text of Note
مقوائی، دارای دامن از مقوا و عطف تیماج.
PROVENANCE NOTE
4
1
Text of Note
یک فقره حاشیه نیز با امضای «موسی» بر کنار نخستین برگ دیده می‌شود که گویا مقصود قاضی‌زاده رومی (موسی بن محمد بن محمود) صاحب حاشیه بر شرح هروی است.
Text of Note
این نسخه متعلق به کتابخانه آقا علی مدرس زنوزی بوده و مهر او بر پشت نخستین برگ دیده می‌شود.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۳۳۵- ۲۳۳۷.
Name of source
نک: ذریعه، ۱۴/ ۱۷۳- ۱۷۴؛ کشف الظنون، هدایه؛ دارالکتب، ۱/ ۲۵۳؛ اعلام زرکلی چ ۲، ۸/ ۲۸۲.
Name of source
(مربوط به نوسینده): این ضبظ در کشف الظنون طبع فلوگل با حروف لاتین آمده، در کشف الظنون چاپ ترکیه، خزربانی و در ذریعه خزبانی ضبط شده. در معجم البدان آمده: جرزوان شهری است از توابع گوزگانان که خراسانیان آن را گرزوان خوانند. در روضات الجنات فی اوصاف مدینه هرات (چاپ مصحح سید محمد کاظم امام ص 435) آمده: «و ملک فخرالدین ایشان را (یاران امیر نکودر را) در محلات هرات وطن داد و ایشان قوم سفاک بودند چند نوبت در قهستان...و سجستان و خرزوان خرابی‌ها کردند» و در ص 511 کتاب مذکور آمده: «چون هرات مسخر گردد اکثر ولایات را تا حدود خرزوان و وسط غور بدو مسلم دارد». در معجم البلدان خزوان و خزار نیز از قراء بخارا و بلخ یاد شده‌اند. و بعید نیست همه این اسماء صورت‌های مختلف یک نام یا نام‌های مختلف یک موضع باشند و در هر حال به نظر می‌رسد جرزوان و خرزوان مصحف یکدیگر و یا خود لغت‌های مختلف نام یک شهر باشند و با احتمال قوی ملازاده منسوب به این موضع است زیرا هیچ دور نیست که خروان در نسبت با اندکی تصحیف خزیانی و خرزوان خرزیانی گردد. اما مصحح محترم روضات متوجه احتمال اتحاد اسماء مذکور خاصه جرزوان و خرزوان نشده‌اند. نک: روضات، 1/ 435 و 11 و 2/ 202 و 416).
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
او بر قسمت طبیعیات و الهیات (ظاهر نوشته کشف الظنون آن است که هروی تمام قسمت فلسفه (طبیعی و الهی) هدایه را شرح کرده) هدایه اثیرالدین ابهری ( -662ق) شرحی نگاشته و نسخه‌هایی از این شرح در فهرست دارالکتب به نام شرح هدایه تالیف احمد هروی معرفی شده و نسخه‌ای از آن در کتابخانه ملک تهران موجود است و در کشف الظنون و ذریعه نیز از آن یاد شده. قاضی‌زاده رومی (موسی پسر محمد پسر محمود) که بر طبق اجازه موجود در ص 130 نسخه ملک، شاگرد هروی بوده و کتاب را از او روایت کرده، حاشیه‌ای بر این شرح نگاشته (قسمتی از حاشیه قاضی‌زاده از نسخه کتابخانه ملک نقل می‌گردد: «قوله کل جسم...و یلیه جواهر. اقول فیه نظر و وجه ان الصوره النوعیه لیست جزءا لجمیع الاجسام فان المعنی بها جوهریه به تختلف الجسم نوعان و لا شک ان ذلک الجوهر فی الانسان لیس الا النفس الناطقه کما یظهر ذلک من مطالعه فصل الحیوان و الانسان علی من له مسکه و لهذا قال المصنف کل جسم فهو مرکب من جزئین و ایضا قال بعد اثبات الاول و عدم تجرد الصوره عنها و عدم تجردها عن الصوره. فصل فی اثبات الصوره النوعیه. اعلم ان کل واحد من الاجسام صوره اخری غیر الصوره الجسمیه و لم نقل فی کل واحد الخ مدبر فان هذا مما صادفته» ).
Text of Note
نک: کشف الظنون، هدایه و ذریعه، 14/ 173- 174.
Text of Note
کتابی که جای سخن ماست حاشیه‌ای دیگر است بر طبیعیات شرح ملازاده هروی و تا این زمان نگارنده آن را نشناختم.
Text of Note
در کشف الظنون و ذریعه به جز حاشیه قاضی‌زاده، حاشیه‌ای بر شرح مذکور یاد نشده.
Text of Note
در کنار شرح هدایه هروی نسخه کتابخانه ملک حاشیه‌هایی است با نشان «م» (در این کتابخانه نیز نسخه‌ای از این شرح موجود است که به ضمیمه حاشیه خفری و شرح تجرید در یک مجموعه است. (ش 1880) )و همان‌گونه که صاحب ذریعه نوشته‌اند ظاهرا از قاضی‌زاده است و با نسخه ما مطابقت ندارد. علاوه بر اینکه در کنار برخی از صفحات نسخه ما حاشیه‌ای با نشان «موسی» دیده می‌شود و این خود موید آن است که کتاب از وی نیست.
OTHER CLASS NUMBERS
Class number
۱۷۷۵
ORIGINATING SOURCE
Country
ایران
Agency
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
Date of Transaction
20121005
MF
87856
a
Y
