در قرن 12ق چند تن از دانشمندان به نام مسیحا یا مسیحالدین یا محمد مسیحا شهرت داشتهاند و همه تقریبا از نظر عصر، پادشاهان و علمای معاصر، مشترک هستند حتی چند تن از ایشان، در استاد و در داشتن پیشه شاعری و در ممدوح شرکت داشتهاند.
Text of Note
در نجوم السماء ترجمه سه تن از علمای قرن خود را به همین نام آورده: ۱. محمدمسیح کاشانی که در شعر «صاحب» تخلص میکرده و از شاگردان آقا حسین خوانساری بوده. در جوانی درگذشته و شیخ علی حزین صاحب تذکره حزین او را درک کرده (نجوم السماء 194) و همو است که تحفه سلیمانیه برای شاه سلیمان صفوی نوشته است (ذریعه، اعیان الشیعه).
Text of Note
۲. محمد مسیح بن اسماعیل معروف به مسیحا فسایی از شاگردان آقا حسین خوانساری بوده و حزین مزبور خود شاگردی او کرده...وی در اشعار عربی «مسیح» و در فارسی «معنی» تخلص میکرده.
Text of Note
نک: ش ۱۷۳۸ و ۱۷۳۷.
Text of Note
۳. مسیحالدین محمد شیرازی که از مجلسی دوم اجازه داشته. اشتراک اینان در تمام خصوصیات باعث شده که درباره ضبط تاریخ درگذشت و فهرست مولفات مسیحای کلامی و فیلسوف، صاحب اثبات الواجب و حاشیه بر حاشیه خفری اشتباهات و اشکالاتی رخ دهد.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
قال الشارح ای علی آله و اصحابه الموصوفون اعلم ان موصوف الاکرام اما متعدد فیتعین کونه محذوفا و کون اسم التفضیل المضاف بالمعنی الاول الذی لا یعتبر فیه المطالبته و اما مفرد فاما متناول للمتعدد فیتعین کونه محذوفا...نظرا الی انه ترد علی جعل الموصوف معینا ان استحقاق الصلوه بعد النبی لا ینحصر فی واحد مع انه مخالف شریعه المصنفین...و اما...الباقیان فهما مستنبطان مما ذکره السید الشریف... .
Text of Note
...ثم اعلم ان ما نقله المحشی فی تلک المبحث عن حاشیه المطالع و جعل هذا الکلام اشاره الیه فالظاهر انه غیر واقع موقعه بل الظاهر من هذا الکلام...ان العلوم المدونه قد یوجد فی الذهن بکنهها الذی هو التصدیق بجمیع مسایلها...و لا التفات فی هذا الکلام الی ان الاول وجود ذهنی لها بنفسها و الثانی وجود لها بصورتها و ان امکن تطبیقه علی ذلک المرام بتکلیف فتدبر.
NOTES PERTAINING TO PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC.
Text of Note
دارای جدول آبطلا و لاجورد که در زمان زندگی مولف کتابت شده.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نسخ پاکیزه.
Text of Note
دولتآبادی.
Text of Note
ساغری سبز.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
1
Text of Note
از مسیحا دیباچهای در این نسخه نیست و تعلیقات از شرح قسمتی از خطبه شروع میگردد.
Text of Note
بر پشت نخستین برگ با خطی که بی شباهت به خط نسخه نیست نوشته شده: حاشیه عالیحضرت علامی فهامی استاد المدققین مولا محمد مسیحا فسایی دام ظله بر متعلقات امور عامه تجرید.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۳۲۷- ۲۳۲۸.
Name of source
نک: اعیان الشیعه، ۴۷/ ۲۹ و ۴۸- ۶۷- ۶۸؛ شمع انجمن، ۴۳۹؛ روز روشن، ۳۷۴؛ خوشگو، ۳۳۰- ۴۲۵- ۲۵۲؛ ذریعه، ۳/ ۴۴۲؛ ریحانه الادب؛ نصرآبادی، ۱۷۴؛ نجوم السماء، ۱۹۴، ۱۹۵- ۲۰۱ و ۲۰۶- ۲۰۷.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
حاشیه بر شرح تجرید تا قسمتی از امور عامه است.
Text of Note
کتابی که در کار معرفی آن هستیم (چنان که در نسخه نوشته شده) از مولا محمد مسیحا فسایی است و به نظر میرسد که از تالیفات مسیحای فسایی صاحب حاشیه بر حاشیه خفری است، زیرا تا آنجا که نگارنده تتبع کرده برای آن دیگران، در فلسفه تالیفی یاد نشده است.
Text of Note
این حاشیه (در نسخه ما) تا مبحث وجود ذهنی از امور عامه نوشته شده.