عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
NATIONAL BIBLIOGRAPHY NUMBER
Country Code
IR
Number
۱۰-۱۹۴۱۰
LANGUAGE OF THE ITEM
.Language of Text, Soundtrack etc
فارسی
TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Title Proper
دیوان شهاب ترشیزی
General Material Designation
[نسخه خطی]
First Statement of Responsibility
/ از: میرزا عبدالله بن حبیب‌الله ترشیزی متخلص به شهاب.
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Name of Publisher, Distributor, etc.
اشرف نامی.
Date of Publication, Distribution, etc.
۱۲۳۰ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Dimensions
وزیری. ۱۵*۲۴/۵سم. ۲۶۹گ. ۱۵بیت.
GENERAL NOTES
Text of Note
بر حسب خواست شاهزاده کامران (ظاهرا مراد پسر شاه محمود درانی است)، مشتمل بر بخش‌های چهارگانه مذکور می‌باشد و در ح ۷۵۰۰ بیت است.
NOTES PERTAINING TO TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Text of Note
مولف که ملازمت شاهزاده محمود درانی (۱۲۲۴-۱۲۴۵ق.) را در هنگام شاهزادگی داشته بنابر خواست وی نسخه‌ای از دیوان خود را در سال ۱۲۰۶ق. به ترتیبی که زیر این سطرها نگارش می‌یابد، مرتب نموده و دیباچه‌ای به نثر بر آن نگاشته، و در آن بدان تاریخ تصریح کرده ولی به قرینه اینکه در ص ۳۰۷ و ۳۰۸ نسخه ماده تاریخ بنای مسجدی در تربت در ۱۲۰۹ق. و تاریخ وفات یکی از مردان معاصر شاعر در ۱۲۱۴ق. می‌باشد معلوم می‌شود که پس از نظم و ترتیب بر آن اضافاتی کرده و نسخه این کتابخانه که از روی نسخه اصل نوشته شده شامل آن افزودگی‌ها است.
Text of Note
راوی گروسی در انجمن چهارم انجمن خاقان و هدایت در مجمع الفصحا (۲/ ۲۵۳-۲۶۱) او را معرفی و از دیوانش انتخاب‌هائی کرده‌اند و راوی مرگش را در ۱۲۱۵ق. ضبط کرده است. این ابیات را که شهاب در معرفی خویشتن سروده (ص ۱۸۶ نسخه) در اینجا می‌آوریم:
Text of Note
اگر سخن بمیان آورم ز علم نجوم/ بروزگار نیابی مرا عدیل و نظیر
Text of Note
وگر سفینه اشعار خویش بگشایم/ به بحر رشک شود غوطه‌ور روان ظهیر
Text of Note
وگر بخامه صورتگری گشایم دست/ کنم بر آب روان عقل و روح را تصویر
Text of Note
وگر قلم بکف آرم پی نوشتن خط/ فتد باوج فلک خامه از انامل تیر
Text of Note
ولی چه حاصل از اینها که از زبونی بخت/ کسی نمیخرد این جمله را به نیم شعیر
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات نسخه:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نستعلیق خوب.
Text of Note
دارای سرلوحی زیبا است و بدین عبارات شروع شده: «حمد و سپاس از خارج از مقیاس سزاوار آن یگانه بی‌همتاست که به حکم». تمام برگ‌ها مجدول به اکلیل و لاجورد است.
Text of Note
بخارائی.
Text of Note
تیماجی.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
Text of Note
دو برگ نخستین نسخه از کتابی دیگر می‌باشد و از این نسخه نیست. یادداشت‌هایی که پشت صفحه نخستین نسخه کنونی بوده محو گردیده است و برگ اصل نسخه بدین عبارات شروع می‌شود: «ناطقه فصحای سحبان آئین در مبحث تعداد آثار حکمتش زبان بسته و لال» است.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۵۲۸-۱۵۳۰.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
شاعر دیوان خود را به چهار قسم تقسیم نموده: ۱. قصائد در توحید و نعت و منقبت و مدائح سلاطین، ۲. قصائد در مدح امرا و صدور و اعاظم، ۳. مقطعات مشتمل بر ماده تاریخ‌ها و مدائح مختصره، ۴. اهاجی و هزلیات. رباعی‌هایی که موضوع آنها یکی از اقسام چهارگانه بوده، در ضمن همان قسم گذارده شده.
Text of Note
راوی گروسی گوید دیوان قصائد و مثنوی و رباعی و قطعه وی در حدود بیست هزار بیت می‌شود ولی چنان‌که گفتیم نسخه این کتابخانه که از روی نسخه اصل نگارش یافته در ح ۷۵۰۰ بیت می‌باشد و چنان‌که در دیباچه تصریح گردیده پاره‌ای از قصائد و قطعات و رباعیات در این نسخه گذارده نشده، بنابر بیان راوی ۱۲۵۰۰ بیت دیگر شعر خواهد داشت. مثنوی‌های شهاب که در مقدمه دیوان خود به آنها تصریح نموده: ۱. خسرو شیرین، ۲. یوسف زلیخا، ۳. بهرام نامه، ۴. تذکره الشعرا، ۵. عقد گهر (در نجوم)، ۶. مرادنامه (در ذکر وقایع علی‌مراد خان زند است)، ۷. تذکره الوزرا، ۸. تاریخ مجدول می‌باشد و خود در آنجا تذکر داده که شش کتاب اول به نظم و دو کتاب اخیر به نثر و کتاب ۴ و ۶ و ۷ و ۸ در هنگام نگارش مقدمه (در ۱۲۰۶ق.) ناتمام بوده و تاکنون نگارنده به زیارت کتاب‌های نامبرده مشرف نگشته و خسرو شیرین وی در موزه لندن موجود است.
Text of Note
این شاعر را با شهاب اصفهانی که نیز در میان ق ۱۳ق. زندگانی می‌نموده و در ۲/ ۶۱۹ سپهسالار، معرفی کرده‌ایم نباید اشتباه نمود.
OTHER CLASS NUMBERS
Class number
۱۰۰۵
ORIGINATING SOURCE
Country
ایران
Agency
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
Date of Transaction
20120926
MF
87856
a
Y
