برای علم الهدی فرزند فیض و یا خود به خط او و در زمان حیوه مولف نوشته شده.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
نحمدالله علی حسن توفیقه ... اما بعد فیقول محمد بن مرتضی ... هذه رموز ربانیه اوتیتها من فضل الله و کنوز عرفانیه انتقذتها من نفائس خزائن اهل الله ... .
Text of Note
... من غیر دلاله لها علی خصوص معانیها الاعلی الامثله البعیده کما اخبرالله سبحانه عنه بقوله فلا تعلم نفس ما اخفی لهم من قره اعین و قوله عز و جل و ننشئکم فیما لا تعلمون. تم اصول المعارف یوم الاحد و صار هذا الکلام تاریخ عام الاتمام. و کان فی سادس شهر جمادی الاولی من ذلک العام و الحمدلله رب العالمین.
NOTES PERTAINING TO PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC.
Text of Note
علم الهدی پس از پایان کتاب در ص۱۲۶ نوشته است: «این نسخه را از روی نسخه مسوده ای استکتابت کردم که به دست والد استاد متعنی الله به دوام الاستفاده منه نوشته شده بود ... کتب هذه الاحرف من ثبت له التصرف محمد المدعو علم الهدی عفا الله عما اجترح و جنی». بنابر این نوشته مسلم است که این نسخه اصول المعارف بین سال ۱۰۸۹ق. که تاریخ فراغت از تالیف است و ۱۰۹۱ق. که سال درگذشت فیض کاشانی است کتابت شده.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات نسخه:
تزئینات جلد:
Text of Note
نسخ خوب.
Text of Note
همه صفحات دفتر دارای جدول آب طلایی و لاجورد هستند.
Text of Note
تیماجی قرمز.
PROVENANCE NOTE
3
4
Text of Note
مهر آقا علی مدرس بر پشت نسخه است.
Text of Note
حاشیههایی با امضای «محمد حسن» در کنار برخی از صفحات اصول المعارف دیده میشود.
INTERNAL BIBLIOGRAPHIES/INDEXES NOTE
Text of Note
فهرست بابها را از آن رو که جالب و نشان دهنده سبک تالیف است در اینجا به اجمال میآوریم:
Text of Note
الباب الاول. فی الوجود و العدم و فیه معرفه الذات.
Text of Note
الباب الثانی. فی العلم و الجهل وما فی معنا هما و فیه معرفه الصفات.
Text of Note
الباب الثالث. فی الغنی و الفقر. و فیه معرفه الاسماء.
Text of Note
الباب الرابع. فی الماهیات و تعیناتها و فیه معرفه ماسوی الله.
Text of Note
الباب الخامس. فی المسبب و السبب و فیه معرفه الغایات.
Text of Note
الباب السادس. فی الطبایع و تجدد ارواحهها (در وصل سوم از این باب درباره حرکت جوهری گوید: «این رای را حکماء الهی همه به تصریح بیان داشته اند و فلاسفه یونان آن را گفتهاند. اما متاخران آن را درنیافتهاند و استاد ما صدرالمحققین شیرازی طاب ثراه برای اثبات حرکت جوهری برهانهایی تازه آورده و ما خلاصه آن را در ضمن چند اصل میآوریم». در ضمن باب هفتم نیز درباره حرکت جوهری سخن گفته است.) و فیه معرفه حدوث العالم.
Text of Note
الباب السابع. فی الحرکه و الزمان و المکان و ما یتبعهما و فیه معرفه الازل و الابد و ان الله سبحانه منزه عن الحرکه و الزمان و المکان و کذا العالم من حیث المجموع.
Text of Note
الباب الثامن. فی السماوات و الارض و ما و بینهما و فیه معرفه نفوس و العقول و القوی و الملائکه و الجنه و الشیاطین.
Text of Note
الباب التاسع. فی الخیر و الشر و اللذه و الالم. و فیه معرفه الثواب و العقاب و الجنه و النار.
Text of Note
الباب العاشر. فی اصول النشات و حقایق الموجودات و ارواحهها و صورها و قوالبها و فیه معرفه تاویل المتشابه و تعبیر الاحکام.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۲۶۰-۲۲۶۲.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
از مطالب اصولی و بسیار مهم فلسفی عین الیقین خود گزیدهای ساخته و آن را اصول المعارف نام داده و در دیباچه آن اغراض خود را از تالیف این کتاب بیان داشته است. مولف دانشمند ذریعه نوشتهاند: فیض در این کتاب کوشیده است آرای حکیمان را با مفاد اخبار موافقت دهد. ولی این گفته خالی از مسامحه نیست زیرا چنان که فیض خود در دیباچه گوید مقصود وی به طور کلیتطبیق آرای فلاسفه است با شرائع و از کتاب عین الیقین اصولی را برگزیده است که برای این هدف سودمند باشد. این کتاب شامل ده باب و هر یک از باب ها شامل چند اصل و چند فصل یا وصل است بدین گونه که مطالب اصولی هر باب را زیر عنوان «اصل» و مطالب متفرعه بر اصل ها را با عنوان «فصل» و «وصل» یاد کرده است چنان که در باب اول (وجود و عدم) نخست مباحث اصلی فرعی همچون تشکیک و مانند آن را با عنوان «وصل» و «فصل» یاد کرده بار دیگر قوس صعود و نزول را با عنوان «اصل» و سپس در ذیل عنوان یک «وصل» و یک «فص» سخن از مراتب سلسله وجود گفته آن گاه در یک «اصل» درباره عدم (مقابل وجود) سخن گفته و باب نخستین را پایان بخشیده است. وی خود در دیباچه روش خود را در تالیف به درستی روشن نکرده و به اشارتی اکتفاء کرده است.