عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
NATIONAL BIBLIOGRAPHY NUMBER
Number
۱۰-۲۴۰۴۷
LANGUAGE OF THE ITEM
.Language of Text, Soundtrack etc
عربی
TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Title Proper
اصل الاصول
General Material Designation
[نسخه خطی]
First Statement of Responsibility
/ از: محمد نعیم بن محمد تقی طالقانی (ملا نعیمای طالقانی)
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Name of Publisher, Distributor, etc.
: علی طالقانی
Date of Publication, Distribution, etc.
٬ ۱۲۷۴ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Specific Material Designation and Extent of Item
ص ۱-۱۱۶.
Dimensions
؛ نیم خشتی. ۱۴*۲۳سم. مجموع صفحات با صفحات اضافی میان سد و رساله٬ ۱۸۲ص. ۱۶-۲۱س.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
الحمدالله ... اما بعد فیقول العبد المذنب الخاطی ... محمد نعیم الطالقانی ... لقد سالنی اخ روحانی من الاخوان و صدیق ایمانی من الخلان الذی کان مولعا بالتحصیل و الطلب. متحلیا بحلیه حسن الادب المحمود اسیرته و زکیا سربرته و لایسعنی التقاعد عن انجاح ماموله... ان اکتب رساله مشتمله علی خلاصه القدر الضروری مما انتهی الیه نظری القاصر و فکری الفاتر فی تحقیق مسئله الوجود و توحیده تعالی و عینیه الصفات و کیفیه الجعل االبداع مع بعض ما یتعلق بها مما لم تکن مکشوفه القناع حق الکشف الی الان و لم یطمثهن انس قبلهم و لا جان و کنت معتذرا بان الامر خطب صعب ... .
Text of Note
نعم کل من العلمین المذکورین حق علی حیاله لکن الجامع بینها و بین الکل اکمل من الکل فکن ایها الاخ الایمانی مستویا علی شارع النجاه فتکون مستقیما علی طریق السداد ... اگر دریافتی بر دانشت بوس/ وگر غافل شدی افسوس افسوس. هذا آخر ما اردنا ایراده فی خاتمه الخاتمه و الحمدلله و الصلوه علی نبیه و علی ولیه اولا و آخرا... قد وقع الفراغ من تالیف هذه الرساله علی طریق الاستعجال ضحوه یوم الثلثاء الخامس عشر من شهر جمادی الثانی من شهور سنه ۱۱۳۵ ماه و خمس و ثلثین من هجره خیر البریه علیه و علی آله الف سلام و تحیه.
NOTES PERTAINING TO TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Text of Note
محمد نعیم طالقانی فرزند محمد تقی و معروف به عرفی طالقانی از علمای پایان عصر صفوی.
NOTES PERTAINING TO PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC.
Text of Note
اما سبک خط و تاریخ کتابت هر یک از رساله‌ها جدا است.
Text of Note
اصل الاصول به خط نسخ ریز و سطور نزدیک به یکدیگر و در ۱۲۷۴ق. و آن رساله دیگر با قلم و خطی درشت‌تر و سطوری مرتب و جدا از هم و در تاریخ ۱۲۷۵ق. نوشته شده.
Text of Note
کاتب قسمتی از پایان کتاب اصل الاصول را از «قد وقع الفراغ...» تا آخر به طور چلیپا در زیر صفحه ۱۱۶ نوشته.
Text of Note
در صفحه ۲۹ کاتب مرتکب اشتباه شده و سطور را مقدم و موخر کرده و در حاشیه تذکر داده شده.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نسخ.
Text of Note
آهار مهر شده لیمویی رنگ.
Text of Note
تیماج ماشی منگنه.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
2
1
2
1
1
Text of Note
بر کنار بسیاری از برگ‌های این نسخه تعلیقاتی از مولف کتاب موجود است و ظاهرا کاتب آن را از روی نسخه اصل برداشته زیرا زیر این تعلیقات نوشته شده «منه عفی عنه» .
Text of Note
حاشیه‌هایی نیز بدون امضا است و برخی از آنها مطالبی است منقول از ملا صدرا. حاشیه‌هایی نیز به فارسی با خط بسیار بد و املایی غلط در کنار برخی از برگ‌های هر دو رساله نو شته شده و به نظر می‌رسد از آن یکی از دارندگان این نسخه است که مدعی فضل بوده‌اند.
Text of Note
در پشت نخستین برگ اضافی اول دفتر نیز یادداشتی با همین خط به فارسی دیده می‌شود که مطلبی را درباره وجود کلی در خارج از صدرای شیرازی به غلط نقل و سپس از خود ابراز نظر کرده است.
Text of Note
در برخی از صفحات متن در حاشیه نوشته شده.
Text of Note
برخی از عناوین ورووس مطالب را مرحوم میرزا طاهر تنکابنی در کنار صفحات نوشته است.
Text of Note
بین رساله اول و دوم ۸ صفحه اضافی است که مرحوم میرزا طاهر یادداشت‌هایی روی آنها نوشته و اشعاری از عماد کاتب اصفهانی نیز آورده. بر پشت نخستین برگ آن مرحوم میرزا طاهر نوشته است: «کتاب اصل الاصیل از تصانیف فاضل نبیل و حکیم جلیل ملا رجب علی تبریزی رحمه الله علیه می باشد حررره الاثم القاصر محمد طاهر الطبرسی».
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
نک: اعیان الشیعه ۴۷/ ۱۰۱.
Name of source
ماخذ فهرست: مجلد سوم، صفحه ۲۲۵۳-۲۲۵۸.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
این رساله را در ۱۱۳۵ق. پس از فتنه افغانستان (۱۱۳۵-۱۱۴۱ق.) و ظاهرا در قم نگاشته است. شامل یک مقدمه٬ سه فصل٬ خاتمه و خاتمه خاتمه.
Text of Note
مقدمه در تحقیق معنی وجود.
Text of Note
فصل نخست درباره صفات و خواص وجود و تحقیق اینکه وجود عین واجب الوجود و زائد بر ماهیت است در ممکنات.
Text of Note
فصل دوم ایجاد و جعل و احداث و ابداع ( در این فصل بحث اصالت وجود را به تفصیل پرداخته و در خاتمه این فصل در باب قاعده مشهور «امتناع صدور کثیر از واحد»سخن گفته است.
Text of Note
فصل سوم - تحقیق توحید وجودی و توحید الوهی (در این فصل بخصوص در توحید وجودی به سبک عرفا سخن گفته است).
Text of Note
خاتمه در تفسیر بعضی از آیات قرآنی که مناسب مطالب کتاب و به خصوص درباره اقسام توحید است (شامل تفسیر سوره توحید و آیه نور).
Text of Note
خاتمه خاتمه نصایح مولف مشتمل بر تقسیمات علوم ومعارف.
Text of Note
در دیباچه این کتاب چنین گوید:«وقتی از من تالیف این کتاب را خواستند که گردش روزگار تیغ خصومت آخته و بر مردم تاخته بود. لشکریان افغان٬ اصفهان و اطراف آن را ویران و بیشتر مردم و به خصوص نزدیکان مرا نابود ساخته بودند. و من خود به قم مهاجرت کرده و غربت گزیده و سخت پریشان خاطر بودم ...». نام این کتاب بر طبق نوشته مولف در دیباچه اصل الاصول است اما صاحب ذریعه به نقل از کبودرآهنگی آن را به نام رساله الاصول الاصلیه معرفی کند و گوید به عنوان کتاب اصل الاصول (در حرف ک) خواهد آمد. کبودرآهنگی در مراه الحق (نسخه خطی ش ۲۱۱۶ مجلس و نسخه چاپی که به امر مرشد بزرگ مرحوم میرزا عبدالحسین ذوالریاستین به طبع رسیده ص ۲۴ گوید: مولی نعیم صاحب الاصول الاصلیه ... . مولی نعیم جز اصل الاصول تصانیفی دیگر داشته . در مقدمه این کتاب از تعلیقاتی که بر شرح اشارات خواجه نصیر (حل مشکلات الاشارات) و همچنین از رساله‌ای که درباره تشکیک در وجود نگاشته یاد می‌کند و در اواخر فصل دوم می‌گوید:«قصد دارد رساله‌ای درباره قاعده صدور کثیر از واحد تالیف کند» و در اواخر فصل توحید وجودی تالیف رساله‌ای را در جبر و تفویض و قضا و قدر نوید می‌دهد. مرحوم امین عاملی می‌گوید: «محمد نعیم طالقانی بر حاشیه جلالیه حواشی میر سید شریف بر شرح مطالع تعلیقاتی نگاشته و در ۱۱۲۳ق. از آن فراغت یافته و من خود نسخه‌ای از این حاشیه در کرمانشاه دیده‌ام.» اعیان الشیعه ۴۷/ ۱۰۱.
Text of Note
در مقدمه اصل الاصول مولف از «بعضی تعلیقات» خود یاد کرده و شاید اشاراتی به همین حاشیه باشد که مرحوم امین عاملی دیده است. در ذریعه و همچنین در فهرست‌های خصوصی و عمومی تا آنجا که تتیع دست داد از دیگر مولفات وی یاد نشده و نسخه‌ای معرفی نگردیده. مولف ذرعه ۶/ ۱۳۴ گوید: «نسخه‌ای از حاشیه دوانی بر شرح مطالع و حواشی شریفیه در کتابخانه مجدالدین موجود است به خط ملا نعیمای طالقانی از علمای عصر صفوی که تاریخ کتابت آن ۱۱۱۵ق. است»
ALSO BOUND WITH THIS VOLUME
Title
الاصول الاصفیه
Author
/ ملا رجب علی تبریزی
Number of Section or Part
٬ ص ۱۲۵-۱۸۲.
OTHER CLASS NUMBERS
Class number
۱۷۰۹
/
۱
ORIGINATING SOURCE
Country
ایران
Agency
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
Date of Transaction
20120909
MF
87856
a
Y
