عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
NATIONAL BIBLIOGRAPHY NUMBER
Country Code
IR
Number
۱۰-۱۹۲۷۲
LANGUAGE OF THE ITEM
.Language of Text, Soundtrack etc
فارسی
TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Title Proper
ضابطه حل معما
General Material Designation
[نسخه خطی]
First Statement of Responsibility
/ از: بدخشی.
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Date of Publication, Distribution, etc.
ظاهرا اواخر ق ۹ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Dimensions
وزیری کوچک. ۱۴/۵*۲۲سم. ۶۹گ. ۱۲س.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
Text of Note
ای واسطه جوهر اشیا نامت/ وای رابطه گوهر انشا نامت
Text of Note
از نام تو مشکل بدخشی شده حل/ ای ضابطه حل معما نامت
Text of Note
معما کلامی است مشعر به حروف مرتبه کتابی اسمی از اسماء به طریق اشارت الخ.
NOTES PERTAINING TO TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Text of Note
مولف حبیب السیر (ص ۳۴۲ جزء سوم از جلد سوم) زیر عنوان: مولانا بدخشی گوید: «به حلاوت گفتار و بلاغت اشعار اتصاف داشت و همواره همت به نظم معما و تالیف قواعد آن فن می‌گماشت. مدت سی سال در ملازمت نظام الدین امیر شیرعلی اوقات گذرانید، چند رساله در علم معما مرقوم کلک فصاحت انتما گردانید». در شرح معمیات که در ص ۱۲۹-۱۲۹ معرفی گردید از بدخشی که گاهی او را مولانا کمال بدخشی و هنگامی وی را مولانا محمد بدخشی نامیده بسیار نقل شده؛ بنابراین لقب وی کمال الدین و نام وی محمد بوده است. مولف در ابتدای این رساله اظهار نموده که این مولفه به نظر جامی رسیده و مورد نظر و التفات شده و پسند خاطر امیرکبیر امیر شیرعلی گردیده، و در آخر نسخه این قطعه در مدح این رساله از مولانا جامی گردیده:
Text of Note
این تازه گهر که گشته قائق/ بر هر گهری بنور بخشیست
Text of Note
هرکس که بدید آب و رنگش/ دانست که گوهر بدخشیست
Text of Note
تذکری که در این مورد جا دارد این است که به نام بدخشی در ص ۱۶۱ جزء سوم از جلد سوم حبیب السیر و ص ۴۲۰ (چاپ اروپا) تذکره دولتشاه سمرقندی شاعری است که مولف حبیب السیر گوید در زمان الغ بیک ( -۸۵۳ق.) سرآمد شعراء سمرقند بوده و دولتشاه او را ملک الشعرای وی معرفی نموده و هر دو از قصیده‌ای که بدخشی با ردیف آفتاب انشاء نموده با این مطلع:
Text of Note
ای زلف شب مثال تو را در بر آفتاب/ از شب که دید سایه که افتد بر آفتاب
Text of Note
یک دو بیت نقل کرده‌اند و از سال مرگ وی اثری در این دو کتاب نیست. در هفت اقلیم (ص ۵۰۶ م س) در ذیل بدخشان گوید: مولانا بدخشی از قریه اشکمش بوده و شعر را نیک می‌گفته، این قطعه از وی مشهور است:
Text of Note
زبر و زیر اگر شود عالم/ ای بدخشی چه غم که بر گذر است
Text of Note
کاین جهان همچو شیشه ساعت/ ساعتی زیر و ساعتی زبر است
Text of Note
و جز این درباره این بدخشی چیزی ننگاشته و بدخشی دیگر را هم نام نبرده، احتمال دارد این شاعر غیر از دو بدخشی بالا و معاصر مولف هفت اقلیم باشد.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات نسخه:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نستعلیق بسیار خوب، تاریخ ندارد.
Text of Note
عناوین و نام‌های اشخاص که به مناسبت نام برده شده، با شنجرف و لاجورد نگارش یافته است.
Text of Note
دارای یک سرلوح زیبا است و صفحات مجدول به طلا و لاجورد می‌باشد.
Text of Note
بخارائی.
Text of Note
میشن.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۴۱۷.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
مولف این رساله را به سه بخش تقسیم نموده (اعمال سه گانه: تسهیلی، تحصیلی و تکمیلی) و هر یک از این اقسام را به چند بخش و هر یکی را در ضابطه و تتمه‌ای مرتب نموده و تمام رساله در ح ۱۶۰۰ بیت می‌باشد.
OTHER CLASS NUMBERS
Class number
۸۸۲
ORIGINATING SOURCE
Country
ایران
Agency
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
MF
87856
a
Y
