عنوان

فرهنگ جعفری

Country Code

IR

Number

۱۰-۱۹۲۵۰

.Language of Text, Soundtrack etc

فارسی

Title Proper

فرهنگ جعفری

General Material Designation

[نسخه خطی]

First Statement of Responsibility

/ از: محمد مقیم تویسرکانی.

Date of Publication, Distribution, etc.

۱۰۴۹ق.

Dimensions

وزیری. ۱۴*۲۳سم. ۲۳۸گ. ۱۴س.

Text of Note

ابتدای نسخه این است: انا جعلناک عنقای بلند مرتبه اوج قاف قبول شاه باز بلند پرواز هوای عالم و ما محمد الا رسول و آل بی‌مثال او باد که هریک اختر اوج سعادت و یگانه گوهر دریای امامت و هدایت‌اند بیت:

Text of Note

بتخصیص آنکه نفس مصفی بود/ که نزد بعضی از یاران خدا بود (الخ)

Text of Note

نویسنده نام خود را رقم ننموده.

نوع خط:

تزئینات نسخه:

نوع کاغذ:

تزئینات جلد:

Text of Note

نستعلیق خیلی خوب.

Text of Note

برگ اول را که شامل بخشی از دیباچه و از قرینه معلوم می‌شود، دارای سرلوحی بوده، برداشته‌اند و میان سطرها و اطراف صفحه نخستین طلا اندازی و تذهیب گردیده، همه صفحات متن و حاشیه مجدول به طلا و لاجورد می‌باشد. لغات را با شنجرف و طلا نوشته.

Text of Note

سمرقندی.

Text of Note

تیماجی.

Name of source

ماخذ فهرست: مجلد دوم، صفحه ۱۴۰۳-۱۴۰۴.

Text of Note

مولف کتاب گوید:

Text of Note

خداوند جهان عز و اقبال/ مه برج شرف مامول آمال

Text of Note

خدیو دهر جعفرخان کز اعزاز/ باستعداد پر چرخش رسد ناز

Text of Note

چو دل در بر بود چون عقل در سر/ جهان مردمی را جان سراسر

Text of Note

حیات جاودانی روزیش باد/ بهر کار از جهان فیروزیش باد

Text of Note

چون بعضی از اوقات به تتبع اشعار متقدمین می‌پرداخت و کثرت اشتغالش از معاونت ضعفا و اغنیا به مرتبه‌ای بود که اوقات شریف ایشان به تفحص اصل لغات فرسی وفا نمی‌کرد بنابر آن این خاکسار بی مقدار اراده نمود که خلاصه معانی لغات فرس را از کتبی که به شرف مطالعه آن رسیده باشد جهه رفع تصدیع بندگان ایشان بی تصرف در اصل آن نقل نماید و چون سند لغات بالتمام مقدور این قلیل البضاعه نیست به آن نپردازد الا بسند بعضی از اصطلاحات که آن ضروری است و از برای هر لغت غیر مشهور، وزنی متعارف مفرد یا مرکب - بی‌ملاحظه مطابقت حروف تهجی - چه آن ممکن نیست - بیاورد و ترتیب حروف تهجی را در اول و آخر هر لغتی باتلو حروف اول لغات رعایت کند تا یافتن آن در کمال سهولت باشد... و باب حروفی که در زبان فارسی به حسب ندره آید (ح، ص (ح، ص، ط، ع، ق) در آخر کتاب ذکر کند و این کتاب را فرهنگ جعفری موسوم ساخت که منظور نظر عاطفت آن خلاصه حدیقه امانی و آمال این بی‌مال گردد الخ» و در انجام این چند بیت را گذارده:

Text of Note

زیبد که از وجازت فرهنگ جعفری/ ختم اللغه بگویمش ارنیک بنگری

Text of Note

چون کردم ابتدا و تمامش به هشت ماه/ در سال ختم هجرت ختم پیمبری

Text of Note

دارم امید آنکه چوبینی خطای من/ بر من خطا نگیری و بی باک بگذری

Text of Note

ور زانکه خشم داری و پرخاش می‌کنی/ تسلیم می‌کنم که تو دانی و داوری

Text of Note

از نقل بخشی از دیباچه و انجام طرز تنظیم این فرهنگ و سال تالیف آن (۱۰۴۰ق.) و آن کس که به نام وی کتاب موشح گردیده معلوم شد. از اینکه وزن و نظیر و طرز تلفظ بسیاری از لغات را به دست داده کمک خوبی به ادبیات کرده ولی مثال و شاهدی برای معانی نامبرده ذکر نکرده و پیش از شروع به بیان لغات و معانی آنها قواعد سودمندی از زبان پارسی و صرف و نحو آن را نگاشته و تمام این فرهنگ در ح ۶۵۰۰ بیت کتابت دارد و تقریبا شامل (۷۰۰۰) لغت پارسی می‌باشد.

Class number

Country

ایران

Agency

کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

MF

87856

a

Y