/ شارح: شمسالدین محمود اصفهانی (د: ۷۴۹ق) صاحب شرح قدیم بر تجرید.
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Date of Publication, Distribution, etc.
، ۸۰۸ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Dimensions
؛ وزیری. ۱۸*۲۷ سم.۲۳۱ ص. ۳۱س.
GENERAL NOTES
Text of Note
اصفهانی این کتاب را برای محمد بن قلاوون ملقب به الملک الناصر پرداخته و گویا در آغاز کتاب از او نام آورده (ش. ۱۷۷۷ برلین) اما در نسخی که تاکنون به نظر نگارنده رسیده موجود نیست.
Text of Note
در فهرست برلین شماره مزبور آغاز کتاب چنین است : «الحمد لله الذی توحد بوجوب الوجود و دوام البقاء اما بعد فان ارباب العقل متطابقون و اصحاب النقل متوافقون قال الحمد لمن وجب وجوده». و نسخههای ما بدین گونه آغاز میشود: الصلوه علی سیدنا محمد و آله و صحبه الطاهرین قال الحمد لمن وجب الوجوه اقول ضمن هذه الخطبه... .» چلپی اول کتاب را از «قال الحمد لمن وجب وجودم نقل کرده است، انجام: ...و بهثنا مع الذین انعم الله علیهم و حسن اولائک رفیقا.
Text of Note
اصفهانی چند سطر پایان کتاب طوالع الانوار را عینا در ذیل کتاب خود گذارده است. درباره شمسالدین محمود مولف این کتاب، نک: اعلام زرکلی، چ ۲، ۸/ ۵۲- ۵۳. به جز اصفهانی چند تن دیگر از دانشمندان نیز طوالع بیضاوی را شرح کردهاند و بیشتر آنها در کشف الظنون یاد شده و ما از میان شرحهای طوالع از این نسخهها اطلاع داریم: ۱. شرح فرغانی، برهاناصفهانی چند سطر پایان کتاب طوالع الانوار را عینا در ذیل کتاب خود گذارده است. درباره شمسالدین محمود مولف این کتاب، نک: اعلام زرکلی، چ ۲، ۸/ ۵۲- ۵۳. به جز اصفهانی چند تن دیگر از دانشمندان نیز طوالع بیضاوی را شرح کردهاند و بیشتر آنها در کشف الظنون یاد شده و ما از میان شرحهای طوالع از این نسخهها اطلاع داریم: ۱. شرح فرغانی، برهانالدین عبیدالله محمد شافعی که آغازش چنین است: «احمد الله حمدا یتقاصر عن ادراک غایته عقول العقلاء... .» (فلوگل، فهرست کتابخانه کوپر یلی اوغلو، ص ۱۲۳؛ لالهلی، ص ۳۶۶، ۴۵۳؛ فهرست نسخ عربی برلین، ش ۱۷۷۵، ۱۷۷۶، ۱۷۷۰؛ کشف الظنون؛ دانشگاه، ۳/ ۵۹۲- ۵۹۳؛ مجلس، ش ۹۳؛ نسخه مجلس را مولف فهرست مزبور نشناخته و در فهرست دانشگاه نیز همچنان ناشناس نقل شده است.
Text of Note
۲. نشرالطوالع تالیف ساچقلیزاده مرعشی، آغاز: خیر الکلام حمد لمن خلق الانام و بعد فیقول محمد المرعشی ان علم الکلام مع انه حافظ لعقائد الاسلام... .نک: نسخ عربی کتابخانه برلین، ش ۱۷۹۰؛ فلوگل، ص ۵۱۱- ۱۰۲؛ در کشف الظنون نام این کتاب نیامده.
Text of Note
۳. شرح طوالع تالیف زینالدین ابوالحسن علی موصلی معروف به ابن شیخ العربیه ملقب به حدیثی یا دارالحدیثی (نسخهای از آن در این فهرست معرفی میشود). نک: فلوگل، ذیل کشف الظنون، ص ۵۶، ۲۳۸، ۳۰۸، ۵۰۹.
Text of Note
۴. شرح قاضی میر حسین میبدی. نک: دانشگاه، ۳/ ۵۹۳؛ فلوگل، ۱۶۶.
Text of Note
۵. شرح بدرالدین تستری.
Text of Note
۶. شرح طالشی (فلوگل، ۵۶، ۲۳۸، ۳۰۸، ۵۰۹)
Text of Note
۷. شرح حاجی پاشا (فلوگل، ۱۶۷)
Text of Note
۸. شرح لاری. (فلوگل، ۳۰۹)
Text of Note
۹. شرح مبارک شاه. (فلوگل، ۳۰۲)
Text of Note
۱۰. تفتیح الافکار. (فلوگل، ۵۶ و ۵۱۱)
Text of Note
۱۱. شرح نظام شامی. (فلوگل، ۳۳۹).
Text of Note
صحائف مواقف، «ه م » و «ه ح» دیده میشود.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
الحمد لله قال الحمد لمن وجب... .
Text of Note
...و حسن اولئک رفیقا و الله اعلم بالصواب و الیه المرجع و المآب.
NOTES PERTAINING TO PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC.
Text of Note
نسخهای است کامل و قدیم و کاتب در ذیل آن چنین نوشته: تمت هذه النسخه علی ید الضعیف الحقیر اعنی ابولفضل بن جاوید (یا خاوند) زاده بن محمد بن محمود الصدیق. تعدادی از برگها که در تجدید کتابت شده به خط کاتبی بیاطلاع و غلطنویس است.این قسمت در نیمه ص ۹۷ پایان یافته و کاتب برای اینکه خواننده دچار اشتباه نشود و ارتباط مطلب را با صفحه بعد گسسته نپندارد نوشته است «صح البیاض» و سپس چنین نگاشته: «کتبت هذه الاجزاء فی التاریخ ماه...؟ مبارک الصفر بالظفر علی ید الضعیف النحیف علی بن فضلاه...؟ (کذا) ابن مولانا علی المعروف بخراسانی بلده سمرقند حماه عن الافات سنه اربع و ثلاثین و ثمان ماه» و اینها همه علاوه خط و کاغذ علائم آن است که این قسمت تجدید کتابت شده.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات جلد:
نوع کاغذ:
Text of Note
نسخ تحریری نزدیک به تعلیق.
Text of Note
تیماجی قرمز رنگ.
Text of Note
سمرقندی ضخیم شکری رنگ.
PROVENANCE NOTE
3
Text of Note
بر کنار بیشتر صفحات نسخه تعلیقات بسیاری بدون امضا و یا با امضاهای «سف» (شاید رمز اسفراینی صاحب حاشیه بر مطالع الانظار حدیثی یکی از شارحان طوالع).
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
نک: معجم المطبوعات، ۴۵۴؛ آستان قدس ج ۴ ش ۸۱۷، حقوق، ۹۶۹؛ برلین ش ۱۷۷۲- ۱۷۷۸، کشف الظنون، طوالع الانوار.