: کاتب و جامع: ابوطالب کشمیری نجفی در نیمه اول سده ۱۲ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Specific Material Designation and Extent of Item
۶۰ر - ۶۰پ
Dimensions
؛ قطع: یک، ۷۳، یک برگ، ۵/۱۳*۲/۲۴، سطور و اندازهها مختلف.
GENERAL NOTES
Text of Note
یادداشت پسر جامع نسخه سید مرتضی بن ابوطالب کشمیری نجفی در برگ ۵۳پ مورخ ۱۶ رمضان ۱۱۴۷ق در کربلا دیده میشود.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
آغاز موجود: باب دویم در طلب جاه و منصب عالی و تسخیر قلوب سلاطین و عوام الناس. جهت حصول این امور به عدد کبیر بخواند و عدد کبیر خمسین و سبع الف.
Text of Note
فلینفق مما اتیه الله لا یکلف الله نفسا الا ما اتیها سیجعل.
NOTES PERTAINING TO PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC.
Text of Note
در برگ ۴۲پ پسر جامع جنگ نوشته مناجات انجیلیه در هند کتابت شده است.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات نسخه:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نسخ معرب و نستعلیق.
Text of Note
عناوین در بخشهایی شنگرف.
Text of Note
سطور چلیپا و معمولی و گاهی بر عکس و بدون نظم و ترتیب.
Text of Note
حنایی آهار مهره.
Text of Note
تیماج قهوهای جدولدار ساده. قطر: ۸/۱.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
3
2
Text of Note
دارای تصحیح.
Text of Note
برگهای ۶ و ۷ و ۶۱ جدید است و به نسخه الحاق شده.
Text of Note
آغاز و انجام مناجات انجیلیه سه یادداشت آمده است:
Text of Note
۱. یادداشت جامع جنگ درباره سند مناجات به نقل از رساله اعتقادیه محمدباقر مجلسی (حاشیه ۴۲پ).
Text of Note
۲. این یادداشت در حاشیه آن از پسر جامع جنگ: «هذا ما حققه الوالد المبرور طاب ثراه فی بلاد الهند لکن رایت هذا الدعاء فی الحایر المقدسه الحسینیه صلی الله علی مشرفها عند بعض الساده الفضلاء من اهل قزوین سلمه الله و کان مکتوبا علی ظهره هذه الاجازه بخط العلامه المجلسی ره و نقلته من خطه قدس سره بعینه و هذا لفظه: بسم الله الرحمن الرحیم انهاه الاخ فی الله المحبوب لوجه الله المبتغی لمرضاته تعالی اعنی المولی الاولی الفاضل الکامل الورع التقی الزکی الزاهد الرضی مولانا محمد یوسف القزوینی وفقه الله تعالی لمراضیه فاجزت له کثرالله امثاله تلاوته و تلاوه سایر الادعیه الماثوره عن الائمه الهادیه صلوات الله علیهم و روایتها عنی باسانیدی المتصله الیهم علیهم السلم و التمس منه ان لا ینسانی فی حیاتی و بعد وفاتی و کتب بیمناه الجانیه احقر العباد محمدباقر بن محمدتقی المجلسی عفی عنهما انتهی. و ایضا وجدت عنوان الدعاء بخطه قدس سره هکذا المناجاه المعروفه بالانجیلیه وجدتها مرویه عن سید الساجدین علی بن الحسین زینالعابدین صلوات الله، (۴۲پ).
Text of Note
۳. یادداشت مقابله دعا با نسخه تصحیح شده محمدباقر مجلسی (۱۱۱۰ق) در حاشیه برگ پایانی آن: «بسم الله. قوبل مع النسخه المجاز علیها المقابل مع الاصل الذی صححه العلامه المجلسی قدس سره فی ۱۶ شهر رمضان لسنه ۱۱۴۷ فی الحایر المقدسه الشریفه صلی الله علی مشرفها و انا الف [الفقیر] ابن المرحوم ابیطالب سید مرتضی الکشمیری النجفی عفی عنهما بالنبی و الوصی (۵۳پ).
Text of Note
جزوبندی نسخه چندان منظم نیست اما در گوشه سمت راست بالای اوراق وسط هر جزو اثر نشان صحاف دیده میشود (به صورت خط مشکی مورب کوچک).
Text of Note
حاشیهنویسی در بخشهایی که کتابت دفتری اجرا شده است.
PROVENANCE NOTE
1
Text of Note
خریداری شده در بهمن ۱۳۲۲ش.
INTERNAL BIBLIOGRAPHIES/INDEXES NOTE
Text of Note
مشتمل بر ۱۲ باب به شرح زیر:
Text of Note
باب اول: در کشف قلوب و صفای باطن و اظهار به مغیبات و علم لدنی و مثال آن در کشف.
Text of Note
باب دوم: در طلب جاه و منصب عالی و تسخیر قلوب سلاطین و امرا و عوام الناس.
Text of Note
باب سوم: در گشایش کارها و فتح رزق و صدقات و توانگری و دفع فقر و درویشی.
Text of Note
باب چهارم: در دفع فقر و رفع امراض و بیماریی که در معالجه آن عاجز باشند.
Text of Note
باب پنجم: در دفع سحر و جادو و ام الصبیان و صرع و فتح بستگی.
Text of Note
باب ششم: در دفع اعدا.
Text of Note
باب هفتم: جهت حصول مرادات و ادای قرض و حفظ بدن.
Text of Note
باب هشتم: در توانگری و خود را از حرام نگهداشتن و در طاعت حریص شدن.
Text of Note
باب نهم: جهت پیدا کردن دفینه و گنج و غیر آن.
Text of Note
باب دهم: جهت ملاقات کردن به ارواح و پریان و جنیان.
Text of Note
باب یازدهم: جهت آن که در چشم خلایق محبوب باشد و همه کس او را دوست دارند.
Text of Note
باب دوازدهم: جهت ادای قرض و شفای بیماران و حصول مقاصد و طلب بزرگی.
رساله مختصری درباره اوراد و ادعیه است. مولف در مقدمه مینویسد: «چنین گوید بنده عاصی بیبضاعت و سرگشته و ادی خسارت... که مدت مدید و عهد بعید پای سلامت بر سنگ ملامت زده در طلب اوراد و ادعیه ماثور که علمای سلف را ورد بوده است به چنگ آورم و تا مدت هشت سال از خروج وطن به مکه معظمه... رسیدم و استفسار این معنی مینمودم تا آن که عزیزی که در آن جا مجاور بود گفت که در مدینه طیبه حضرت رسالت کتابی دارند به زبان فارسی، و عرب را از آن حظی نیست و غالبا خواص آیات کلام الله ربانی و خواصیت سوره تنزیل آسمانی است. چون طلب دعای مصحح کردم و این خبر شنیدم قرار نگرفته همراه جمعی متوجه مدینه طیبه گشتم و بیقرار بودم تا آن جا رسیدم و جزوی چند از تصنیف شارح کلام الله طالب رضای ملک تعالی احمد بن محمد بن ابراهیم التمیمی رحمه الله علیه آن را جواهر القرآن نام کرده و این کتاب در تصرف شخصی است که مطلقا فارسی نمیداند. چون بدیدم به اندک زمانی تحفه در گران مایه را از دست آن مرد فرومایه بیرون آوردم و باز عزیمت بیت الحرام کردم و به شکر این نعمت مجاور میبودم و از مطالعه نیاسودم تا مجموع در نظر آورده، دیدم که مصنف از فاتحه الکتاب تا سوره الناس به ترتیب، سور و آیات را خواص مینوشته، به خواطر بنده رسید که طالب حاجات را که مهمی روی نماید آیتی چند که از قرآن جوینده شده است جهت حصول مراتب خود باید بجوید و بخواند... چند اوراد ترتیب دادم و آن را به طریق استادان متقدم که عدد معین گرفتهاند پس عدد گرفتیم کبیر و وسیط و صغیر و خاتم هر عددی را به آن معین ساخته بودم و اغلب آیات را به عددی قیام نموده اثرهای عظیم دیدم و در صحت حصول هیچ شک و شایبه نیست و این مختصر را تحفه الغرائب نام نهاده... فهرست این عجاله موافق اسماء ائمه معصومین صلوات الله علیهم اجمعین و شهور سنه بروج فلکی آمد و بالله العصمه و التوفیق» (به نقل از نسخه ش ۱/ ۳۷ مدرسه قنبر علی خان تهران، بعضی از عبارات آن نسخه مغلوط بود).
Text of Note
مولف باید همان محمد بن محمد بن ابیسعید هروی، فصیح ادیب (سده ۹ و ۱۰ق) باشد که کتاب بحر الغرائب را به نام امیرعلی شیر نوایی (۹۰۶ق) تالیف کرده بود. همچنین وی شاگرد شمسالدین محمد اسفزاری هروی (۹۰۳ق) بوده است.
Text of Note
تا آن جا که جستجو کردم کهنترین دستنویس تحفه الغرائب همه نسخه شماره ۹۴۶۷ مرعشی قم مورخ سهشنبه غره محرم ۱۰۲۱ق است. در بعضی از منابع زمان حیات مولف را سده ۱۳ق دانستهاند که با توجه به این دو تاریخ باید اصلاح شود.
Text of Note
در همین سده ۱۳ق محمدحسین بن محمدرفیع رشتی گیلانی با زدودن نام هروی و افزودن مقدمهای بر این کتاب آن را به استادش عبدالعلی بن محمد گیلانی نسبت داده و عنوان کرده که بنا بر وصیت وی به ترجمه کتاب دست زده است. در حالی که با تطبیق و مقابله دو نسخه مشخص شد کلمات و جملات متن هیچ تغییری ندارند و اصولا نمیتوان کتاب فارسی را به فارسی ترجمه کرد.
Text of Note
نسخهای از کتاب احمد بن محمد تمیمی (با نام خواص الآیات) در کتابخانه کوپریلی ترکیه مورخ رجب ۷۵۹ق نگهداری میشود. میکروفیلمی از این کتاب در دانشگاه تهران موجود است. رک: میکروفیلمهای دانشگاه تهران، ۱/ ۴۷۹.
Text of Note
در نسخه ما فقط بخشی از بابهای دوم و سوم کتاب نوشته شده است.