عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
NATIONAL BIBLIOGRAPHY NUMBER
Number
۱۰-۹۴۷۹
LANGUAGE OF THE ITEM
.Language of Text, Soundtrack etc
فارسی
TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Title Proper
صدر التواریخ
General Material Designation
[نسخه خطی]
First Statement of Responsibility
/ از: محمدحسن بن علی اعتمادالسلطنه (۱۲۵۹-۱۳۱۳ق)
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Date of Publication, Distribution, etc.
، تاریخ کتابت: شعبان ۱۳۰۹ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Dimensions
؛یک، ۱۹۰، یک برگ، ۲/۲۱*۱/۳۵، ۱۴ سطر، ۱۴*۴/۲۶.
GENERAL NOTES
Text of Note
پایان یافته در ۲۰ شعبان ۱۳۰۹ق.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
3
Text of Note
بعد الحمد و الصلوه به حضور کرامت ظهور مکرمت دستور عمید اکرم راد و صاحب اجل کافی جناب مستطاب اشرف معظم وزیر اعظم زین الله تعالی دست الوزاره باقدامه السعید العالی.
Text of Note
جهان کردگارا چنان کن که دایم/ شب و روز این صدر فرخنده باشد// چو شامل نمودستی این رحمت خود/ خدایا همان به که پاینده باشد
Text of Note
فی شهر شعبان المکرم سنه ۱۳۰۹ هجری توشقان ئیل ترکی.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات نسخه:
رکابه نویسی:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نستعلیق جلی، عبارات عربی نسخ معرب.
Text of Note
عناوین و نشانیها شنگرف.
Text of Note
همه صفحات مجدول به زر، کمندکشی شده، برگهای ابتدا و انتهای نسخه جدولبندی شده با زر و لاجورد و شنگرف، آغاز نسخه سرلوح مذهب و مرصع و کتیبه قلمدانی زرپوش، بین سطور پنج صفحه اول (مقدمه کتاب) مذهب مرصع با نقوش گل و بوته مزین، شرح حال هر یک از وزرا در قسمت روی برگهای آغاز شده و کتیبه آراسته‌ای دارد؛ صفحه آغازین شرح حال امین السلطان تمام تذهیب با نقوش اسلیمی و طلاکاری بین سطور (ص ۳۶۳)؛ بین پاره‌های اشعار چهار نقطه به شکل لوزی و به رنگ شنگرف کشیده شده است.
Text of Note
دارد.
Text of Note
فستقی آهار مهره.
Text of Note
گالینگور سورمه‌ای. دارای ترنج منقش در وسط. قطر: ۷/۲.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
1
1
1
1
1
1
1
Text of Note
نسخه کامل.
Text of Note
نسخه اصل است.
Text of Note
تصحیح شده.
Text of Note
عباراتی نظیر ملاحظه شد (ص ۱۵۲ و ۲۳۴)، تصحیح شد (ص ۱۶۸ و ۱۸۴)، مراجعه شد (ص ۲۰۰)، لاحظت فیها (ص ۲۰۸)، لوحظت (ص ۲۵۰)، مقابله شد (ص ۳۱۶ و ۳۳۸) و مطابقه شد (ص ۳۳۲) در گوشه سمت راست بالای صفحات آمده است.
Text of Note
در بعضی از صفحات افزودگیها و اصلاحاتی به خط خود اعتمادالسلطنه دیده می‌شود (مانند ص ۷ و ۲۷۲ و ۲۹۹).
Text of Note
اعتمادالسلطنه در برگ پایانی نسخه به خط خودش این یادداشت را نوشته است: «هو، دیباچه و خاتمه هر دو از منشئات میرزا محمدحسین فروغی است به خط خود او نوشته شده، به آن جهت با سایر اوراق دیگر خطا فرقی پیدا کرده. ۲۰ شعبان لوی‌ئیل ۱۳۰۹ هجری بنده فدوی حضرت اشرف امجد اعظم عالی مد ظله العالی محمدحسن بن علی مراغه‌ای اعتمادالسلطنه».
Text of Note
نام کتاب در لبه نسخه نوشته شده است.
Text of Note
جزوها ۸ برگی.
PROVENANCE NOTE
1
Text of Note
خریداری از باقر ترقی در اسفند ۱۳۴۷ش.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: جلد ۱/۲۹، صفحه ۸۲-۸۳.
Name of source
نک: حقوق تهران، ص ۱۵۸ - ۱۵۹؛ ادبیات تهران، ج ۱، ص ۳۴۷ - ۳۴۸؛ فهرستواره، ج ۲، ص ۱۰۱۳ - ۱۰۱۴؛ دائره‌المعارف بزرگ، ج ۹، ص ۳۶۱.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
سرگذشت یازده تن ازا وزیران دودمان قاجار است: «صدر التواریخ ترجمه حال و تاریخ صدور و وزرای اعظم دولت ابد مدت سلسله علیه قاجار است و اسناد آن اوراق متشتته و حکایاتی است که از الواح خواطر معمرین و دانایان معاصرین نقل شده و برای آگاهی ضمیر منیر خواجه دانا به طور حقیقت و کماهی در آن هیچ ظاهرسازی نیست. در این صورت اگر تمام مسطورات این صحیفه منتشر شود یمکن که اخلاف صدور و عظام وزرای اسلاف از نگارنده ملول و مکدر شوند... پس این بنده از خازن کتابخانه عالی مستدعی است که این مسوده را خاص بندگان حضرت داند و بر آن باشد که این نوشته را هر کس نخواند و گمان نبرد که نگارنده از ادب دور است». درباره روش کار هم آمده: «یازده نفر از صدور و وزرای عظام را در این کتاب نام برده و شرح حالشان را نگاشته و در فواصل ریاست آن اشخاص بعضی نیز بوده که این کار را در زمانی پرداخته و نموده‌اند اما چون به اسم صدارت و وزارت عظمی نامیده نشده از ترجمه احوال ایشان صرف‌نظر کرده‌ام».
Text of Note
شامل شرح حال این وزراء:
Text of Note
۱. حاجی ابراهیم خان شیرازی، اعتمادالدوله (وزارت ۱۲۰۹-۱۲۱۵ق) (ص ۱)
Text of Note
۲. میرزا محمدشفیع صدر اعظم پسر میرزا احمد پندئی مازندرانی (وزارت ۱۲۱۵-۱۲۳۴ق) (ص ۴۸)
Text of Note
۳. امین‌الدوله حاجی محمدحسین خان بن محمدعلی اصفهانی، نظام‌الدوله (وزارت ۱۲۳۴-۱۲۳۹ق) (ص ۸۱)
Text of Note
۴. میرزا ابوالقاسم بن میرزا عیسی قایم مقام فراهانی (وزارت ۱۲۵۱-۱۲۶۴ق) (ص ۱۵۳)
Text of Note
۵. حاجی میرزا عباس آقاسی پسر میرزا مسلم ایروانی (وزارت ۱۲۵۲-۱۲۶۴ق) (ص ۱۸۲)
Text of Note
۶. میرزا تقی خان امیرکبیر (وزارت ۱۲۶۴-۱۲۶۸ق) (ص ۲۱۷)
Text of Note
۷. میرزا آقاخان نوری پسر میرزا اسدالله، اعتمادالدوله (وزارت ۱۲۶۸-۱۲۷۵ق) (ص ۲۵۷)
Text of Note
۸. میرزا محمد خان سپهسالار اعظم، پسر امیر خان سردار (صدارت ۱۲۸۱-۱۲۸۳ق) (ص ۲۸۳)
Text of Note
۹. حاجی میرزا حسین خان مشیرالدوله (وزارت ۱۲۸۸-۱۲۹۰ق) (ص ۳۰۱)
Text of Note
۱۰. میرزا یوسف بن حسن مستوفی الممالک (وزارت ۱۳۰۱-۱۳۰۳ق) (ص ۳۳۹)
Text of Note
۱۱. میرزا علی اصغر خان امین السلطان وزیر اعظم (وزارت ۱۳۰۳ق- تا زمان تالیف) (ص ۳۶۳)
Text of Note
در پایان مقدمه ۲ بیت در وصف کتاب سروده شده: من این صدر التواریخ گزیده/ برای حضرتت کردم مدون// تو ای فر وزیران نکو رای/ کرم فرما ببین در خدمت من
Text of Note
برخی معتقدند این کتاب تالیف محمدحسین فروغی ذکاءالملک و میرزا غلام‌حسین ادیب افضل‌الملک است که اعتمادالسلطنه به نام خود منتشر کرده. به این مطلب در نسخه ش ۲۴۵ج دانشکده ادبیات تهران که در کتابخانه محمدعلی فروغی بوده تصریح شده است. علاوه بر این پیش‌نویسهای اولیه کتاب همه به خط افضل‌الملک (۱۳۴۸ق) است و نشان می‌دهد صدر التواریخ تالیف اوست. اما اعتمادالسلطنه در برگ آخر نسخه ما نوشته تنها دیباچه و خاتمه کتاب از منشآت میرزا محمدحسین فروغی است و به خط خود او نوشته شده است.
TOPICAL NAME USED AS SUBJECT
تاریخ
OTHER CLASS NUMBERS
Class number
۸۸۳۸
ORIGINATING SOURCE
Country
ایران
Agency
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
ELECTRONIC LOCATION AND ACCESS
Link text
لیبلیبل
MF
87856
1
a
Y
