عنوان
پدید آورنده
موضوع
رده
کتابخانه
محل استقرار
NATIONAL BIBLIOGRAPHY NUMBER
Country Code
IR
Number
۱۰-۱۹۸۷۰
LANGUAGE OF THE ITEM
.Language of Text, Soundtrack etc
عربی
TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Title Proper
جواب المسائل الموصلیه ثالثه
General Material Designation
[نسخه خطی]
First Statement of Responsibility
/ از: سیدمرتضی علم الهدی ( -۴۳۶ق.).
.PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC
Date of Publication, Distribution, etc.
۱۱۲۵ق.
PHYSICAL DESCRIPTION
Specific Material Designation and Extent of Item
ص ۲۳۱-۲۸۰.
Dimensions
رقعی. ۱۳*۱۸سم. ۳۲۴ص. ۱۸س.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
قد اجبت عن المسائل الوارده فی شهر ربیع‌الاول من سنه عشرین و اربعمائه بما اختصرت الفاظه و بلغت الطریق الی نصره هذا المسائل بما یغنی المتامل عما سواه و قدمت مقدمه یعرف بها الطریق الموصل الی العلم بجمیع احکام الشریعه فی جمیع مسائل الفقه فیجب الاعتماد علیها و التمسک بها... الی: لابد فی الاحکام الشرعیه من طریق توصل الی العلم بها. لا نامتی لم نعلم علی انه مصلحه لنا جوزنا کونه مفسده لنا...
Text of Note
... و الکلام فیهذه المسئله طویل و هذه جمله کافیه و سنبسطه فی مسائل الخلاف انشاء الله تعالی.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نسخ.
Text of Note
عناوین در سراسر دفتر به شنگرف است.
Text of Note
اصفهانی شکری تیره.
Text of Note
تیماج قرمز روسی بدون مقوا.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۳۸۴۵-۳۸۴۹.
Name of source
نک: ذریعه، ۵/ ۲۳۵؛ فهرست طوسی چاپ کلکته، ۲۱۹؛ اعیان الشیعه، ۴۱/ ۱۹۵؛ بروکلمان ذیل یکم، ۷۰۶ ش ۱۳.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
ابوالعباس نجاشی و شیخ ابوجعفر طوسی، سه رساله از سیدمرتضی در پاسخ سوالات وارده از موصل، یاد کرده‌اند. یکی جواب المسائل الموصلیه الاولی. که پاسخ به این سه رساله زیر است:
Text of Note
وعید، قیاس، اعتماد (ظ: اعتقاد).
Text of Note
سیداعجاز حسین در کشف الحجب، یک رساله به نام «مسائل موصلیه» از سیدمرتضی یاد می‌کند که قسمتی از آن با مسائل موصلیه اولی مطابق است و قسمتی از آن با هیچ‌یک از موصلیات مطابقت ندارد. در کشف الحجب چنین آمده «مسائل موصلیات پاسخ ۶ مسئله است، احکام اعتقاد وعید، قیاس، رد بر یحیی بن عدی در متناهی غیرمتناهی، در اعتراض یحیی بر دلیل اهل توحید، ۶ نیز در یحیی در طبیعت» ممکن.
Text of Note
در اعیان الشیعه، دو رساله در رد بر یحیی بن عدی و رساله‌ای به نام، دلیل-الموحدین (که شاید این نیز رد بر اعتراض یحیی بن عدی است) بر دلیل حدوث عالم) در فهرست مولفات شریف مرتضی یاد شده و این رساله‌ها در فهرست طوسی و کتاب نجاشی نیامده.
Text of Note
دوم. جواب المسائل الثانیه که پاسخ به ۹ مسئله فقهی است (ش ۳ این دفتر).
Text of Note
سوم. جواب المسائل الموصلیه الثالثه (کتاب حاضر) که پاسخ به ۱۱۰ مسئله فقهی است و به تصریح مولف سوالات در ۴۲۰ بدو رسیده سیدمرتضی خود در مقاله این رساله از مسائلی که در ۳۸۰ واندی (سید این تاریخ را با قید گمان یاد کرده) از موصل بدو رسیده و او پاسخ گفته است یاد کرده و ظاهرا مقصود او همان مسائل الموصلیه اولی است که یکی از سوالات آن درباره قیاس بوده و سیدمرتضی در مقدمه جواب مسائل حاضر می‌گوید: «در پاسخ مسائلی که به گمانم در ۳۸۰ و اندی به دستم رسید درباره قیاس به تفصیل سخن گفته‌ام». علم الهدی در مقدمه رساله حاضر نیز درباره بطلان اعتماد بر قیاس و خبر واحد سخن گفته و تنها طریق علمی را معتبر می‌داند. و نیز در این مقدمه اجماع را (به اصطلاح متقدمین). از اوله موجب یقین به صدور حکم از امام (ع) دانسته و در این باره داد سخن داده است علم الهدی در این مقدمه از کتاب مسائل الخلاف خود که در دست تالیف دارد سخن می‌گوید و تفصیل در مسایل را بدان ارجاع می‌کند زیرا در رساله حاضر در جواب مسائل فقط فتوی خود را باب دلیل اجماع یاد و از دیگر اولیه و نیز اقوال مخالف صرف نظر کرده است). مقصود او از مسائل خلاف کتاب انتصار است که متفردات امامیه را در آن گردآورده و اثبات کرده که در اکثر این مسائل، امامیه تنها نیستند و بر آن حجه قاطع دارند. چنین پیداست که انتصار در اصل کتابی بزرگ بوده و گنجایش این شرح و بسط که در اینجا بدان اشاره کرده داشته است. نسخه انتصار که اکنون در دست است و چاپ شده بسیار کوچک است. در فهرست طوسی، کتابی از مرتضی به نام مسائل الخلاف ثبت شده که آن را تمام نکرده و در اصول فقه است. اما این مسایل خلاف که شریف در مقدمه این رساله از آن یاد می‌کند در فقه است و در مسائلی است که امامیه را در آن مسایل منفرد می‌دانند. بنابراین مرتضی ظاهرا کتاب فقه بزرگی در مسایل خلاف تالیف کرده که در هنگام پیوستن جواب مسایل موصلیه سوم آن را در دست تالیف داشته فقهی جامع و استدلالی بوده است اینک عین عبارت سید نقل می‌گردد: «فان اتفق زیاده علی ذلک ان یکون فی بعض المسائل التی ذکر انفراد الامامیه بها ستوجد مشروحه منصوره بالدلاله و الطرق الواضحه فی کتاب مسائل الخلاف الشرعیه التی عملنا منها بعضا و نحن علی تتمیها و تکمیلها... فان هذه المسائل ما اعتمدنا فی نصرتها الاقتصار علی الادله الداله علی الصحیح منها بل اخفنا الی ذالک مناظره الخصوم» (ص ۲۴ دفتر). اولین مسئله این رساله درباره روش شستن دست در وضوء است (از نقطه نظر اختلاف معروفی که در این باره میان شیعه و سنی است). مولف در ضمن این مسئله لزوم (شستن از طرف بالا را) سخت منکر شده و فقط آن را مکروه دانسته است. و بر خلاف آنچه اکنون مشهور است ابتداء از بالا را مانند ابتداء از پائین موفق، تجویز کرده است.
Text of Note
مولف در این‌باره چنین گفته است: و اعلم ان الابتداء بالمرفقین فی غسل الیدین هو المسنون و خلاف ذلک مکروه و لا یقول (ظ: و لا نقول) انه ینقض الوضوء حتی ان فاعلا فعله لکان لا یجزی به و لا یقدر احد ان یحکی عن اصحابنا المحصلین تصریحا بان من خالف ذلک فلا وضوء و جمیع ما ورد فی الاخبار من تغلیظ ذالک و التشدید فیه ربما (ظ: وربما) قیل لا یجوز محمول علی شده الکراهه دون الوجوب و اللزوم. و قد یقال فی مخالفه المسنون المغلظ من هذه الالفاظ ما یزید علی ذلک و الذی یدل علی صحه مذهبنا فی ذلک فی هذه المسئله ان جمیع الفقهاء یخالفونا فی انه مسنون و ان خلافه مکروه اجماع الامامیه... (سیدمرتضی در دنباله این سخن به تفسیر کلمه «الی المرافق» در آیه پرداخته).
Text of Note
موضوع مسئله ۱۱۰ «آخرین مسئله این رساله» عول در فرائض (یکی از فروع کتاب الارث) است. از «المسائل التبانیات» و کتاب مسائل الخلاف (از مصنفات مولف این رساله) در این رساله بسیار یاد شده است. به نوشته ذریعه در کتابخانه آستان قدس نسخه‌ای از مسائل موصلیه دوم و سوم موجود است که در ۶۷۶ق. کتابت شده.
BOUND WITH
Title
نزهه القلوب
Author
/ ابوبکر محمد بن عزیز سجستانی
Bibliographic Record Identifier
496365
OTHER CLASS NUMBERS
Class number
۲۸۱۹
/
۲
ORIGINATING SOURCE
Country
ایران
Agency
کتابخانه٬ موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی
Date of Transaction
20130702
ELECTRONIC LOCATION AND ACCESS
Electronic name
مطالعه متن کتاب MF
87856
a
Y
