GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
اسوله وردت من الروم علی ید شرفالدین محمد بن محمود الرازی... السوال الاول اثر العله فی وجود المعلول او فی ماهیته. الجواب اثر العله هو المعلول نفسه ثم ان العقل یمیزبین وجوده و ماهیه و لیس هناک وجود و ماهیه حتی یوثر العله فی احد هما او فیهما... .
Text of Note
... کح شکل العالم من السماء و الارض و العناصر باسرها قالوا کبیضه واحده فهل یمکن ان یکون کبیضات... الجواب هذا السوال غیر مفهوم فان ارادان الجمیع کره واحده فهو صحیح و ان ارادانه ککرات کثیره وجب ان یکون تلک الکرات... کالکواب... فی فلکها اما کرات متناهیه بینها خلاء فذلک محال.
NOTES PERTAINING TO PUBLICATION, DISTRIBUTION, ETC.
Text of Note
رسالههای موجود در دفتر که با قلم نستعلیق است (جز عبارات تازی) نیز از همین ق ۱۱ق. است اما در ذیل هیچیک از آنها رقم کاتب دیده نمیشود و رساله اخیر دفتر نیز ناقص است.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
شکسته نستعلیق.
Text of Note
عناوین و عبارات- یا اشعار تازی در سراسر دفتر شنگرف است و به نظر میرسد از یک نویسنده است اما با دو قلم تمام صفحات دارای جداول سه خطی با قلم مشکی و قرمز و منطقه به قلم قرمز است.
Text of Note
اصفهانی.
Text of Note
تیماجی مهر قرمز رنگ.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
Text of Note
این دفتر در دست شاهزاده فاضل قاجار عبدالعلی میرزا پسر حاج فرهاد میرزا که عبدی تخلص داشته، بوده و یادداشتهای متعددی از او بر برگهای اضافی موجود در اول دفتر و بر پشت آخرین برگ دیده میشود و او خود فهرست رسالههای موجود در آن را به طور دقیق با ذکر شماره صفحه نوشته و تنها شماره اخیر را که ناقص بوده در فهرست یاد نکرده. وی در کنار برخی از رسالهها نظراتی نیز ابراز داشته و از آن جمله در کنار رساله اشتراک وجود (در فهرست: رساله در تحقیق معنی وجود) از مولی رجبعلی تبریزی، عبدالعلی میرزا مولف را «متکلم هیج ندان» و رساله اشتراک او را «غالبا نامربوط» خوانده است.
PROVENANCE NOTE
1
3
Text of Note
در نخستین برگ دفتر تملک میرزا محمدابراهیم مورخ ۱۱۹۷ق. دیده میشود.
Text of Note
مهر بیضی «عبده سید رضی موسوی» مورخ ۱۱۹۰ق. دیده میشود.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۳۹۶۷-۳۹۷۲.
Name of source
نک: دانشگاه، ۳/ ۱۸۶؛ آثار و احوال خواجه، ۲۸۲-۲۸۳.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
این رساله پاسخ به بیست و سه سوال فلسفی و ریاضی شرفالدین محمد بن محمود رازی. این سوالها از روم به وسیله شرفالدین رازی به خواجه نصیر رسیده و پس از ذکر هر سوال که شماره آنها با ارقام ابجدی مشخص شده به جواب آن پرداخته است. در سوال و جواب اول و بیست و دوم سایهای از مسئله اصالت وجود به چشم میخورد. زیرا سوال اول از این مطلب است که: اثر عله در وجود معلول است یا در ماهیت. و سوال ۲۲ از این است که واجب الوجود عله وجود موجودات است یا علت وجود و ماهیت آنها از شیوه سخن خواجه در پاسخ به هر دو سوال فهمیده میشود که این مطلب را سزاوار طرح و بحث اهل تحقیق نمیداند و همچنین از پاسخ او به سوال ۲۲ به دست میآید که مسئله مجعول بودن وجود یا ماهیت در آن زمان مورد بحث بوده اما به نظر خواجه شایسته بحث اهل تحقیق نبوده است و همچنین شیوه پاسخ خواجه به سوال اول خالی از شبهه مغالطه به نظر نمیرسد. این پاسخ چنین است: اثر عله خود معلول است- و پس از وجود، عقل برای آن وجود و ماهیت فرض میکند و گرنه وجود و ماهیتی نیست که عله در یکی از آن دو یا در هر دو (...؟) اثر بگذارد.
Text of Note
پاسخ او به سوال ۲۲ (که روشنتر و گویاتر است) این است: «واجب الوجود علت سایر موجودات است و عقل برای هر یکی از این موجودات وجود و ماهیتی اعتبار میکند برخی گویند وجود متاثر از فاعل است اما ماهیت مجعول نیست ولی مانند این سخنها کسانی میگویند که در معقولات تحقیق ندارد».
Text of Note
یکی دیگر از سوالات نیز از دلیل بر بقاء نفس ناطقه است و خواجه پاسخ آن را با تفصیل بیشتر داده و بر بقاء نفس ناطقه اقامه برهان کرده. از این رساله نسخهای نیز در دانشگاه تهران وجود دارد.