GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
(بسمله) نوروز عالم افروز قلوب اهل عرفان و شاهد بزم آرای عید اهل ایقان حمد صانعی است که... اما بعد بر روشن ضمیران صافی عقیدت و پاک دلان پاکیزه طینت مخفی نماناد که هرگاه عقیده در مسائل دینی و معارف یقینی حاصل شود بر ارباب علم و کمال... لازم است که بقدر وسع و طاقت در حل آن عقده و کشف آن شبهه بکوشند و چون در این اوان میان ارباب علم و عرفان مسئله تحقق نیروز فرس که در اخبار وارد شده و تحقیق آنکه عید غدیر خم در نیروز بوده و این نیروز اول حمل بوده یا اول سال فارسیان... محل نزاع بود... .
Text of Note
انجام نسخه موجود: این است کلام این فاضل در مقام اعتراض بر ابن فهدو در کلام او نظرست از چند جهت اول آنکه.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نسخ.
Text of Note
عنوانها به قلم شنگرف است.
Text of Note
اصفهانی شکری.
Text of Note
تیماجی مشکی منگنه.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
4
Text of Note
پشت برگ اول نوشتهای است که باید از مولف باشد و متن آن این است: «بسمله معروض میدارد که چون مسموع شد که دماغ دیدن رساله نوروزیه هست و این رساله داعی چون فوائد بسیار و بسطی عظیم داشت، استدعا آن است که به نظر عالی مشرف شود شاید قدر او بر احدی ظاهر شود و مثل داعی بیقدر نباشد» زیر این نوشته با همین خط نوشته شده: «هفتاد ورق ورقی بیست و یک بیتها هزار و چهارصد و پنجاه بیت». در صورتی که این خط از مولف باشد معلوم است از این رساله همین اندازه تالیف شده و مولف ۶ باب دیگرش را ننوشته است.
Text of Note
روی سه برگ اضافی اول نسخه فهرستی است از کتابهایی که برخی از آنها نفیسی است و بالای این فهرست نوشته شده «تفصیل کتبی که به قلعه نقل میشود».
INTERNAL BIBLIOGRAPHIES/INDEXES NOTE
Text of Note
فهرست مطالب مقدمه و ابواب موجود در این نسخه این است:
Text of Note
مقدمه. در تحقیق تاریخ فارسیان و مبدا سال ایشان.
Text of Note
باب اول. در تحقیق نیروز فرس وارد در اخبار ائمه عصمت (ع) تا زمان متوکل و معتضد (خلفاء عباسی).
Text of Note
باب دوم. در بیان آمکه بعد از عهد معتضد و احداث نوروز معتضدی که نوروز الخلیفه باشد و بعد از عهد سلطان ملکشاه سلجوقی و احداث نوروز سلطانی که تحویل حمل باشد... نوروز در چنین وقت... با نوروز فرس...
Text of Note
باب سوم. در بیان اینکه یکشنبه هیجدهم (در نسخه: هشتدهم) ذی الحجه... سنه عاشره هجرت (روز غدیر خم) روز تحویل حمل نبوده.
Text of Note
باب چهارم. در ذکر اموری چند که اهل فرس و عجم... در روز نوروز به جا میآورند.
Text of Note
باب پنجم. اخبار وارده از معلی بن خنیس.
Text of Note
باب ششم. محاکمه میان ابن فهد و یکی از معاصران مولف که بر سخن ابن فهد در مهذب (درباره نوروز) خرده گرفته.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: مجلد پنجم، صفحه ۴۰۵۹-۴۰۶۰.
Name of source
نک: دانشگاه، ۷/ ۲۷۱۶-۲۷۱۸.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
مولف این رساله را به امر شاه سلیمان صفوی (که در دیباچه از او یاد کرده) درباره استخراج روز عید غدیر خم از زیج جدید گورکانی و از زیج قدیم ایلخانی نوشته و درباره مبدا تاریخ هجری و تعیین روز نوروز در باستان و در قرون مختلفه اسلام بحث کرده. در ذیل باب سوم تقویم هیجدهم ذی حجه سال دهم هجرت را استخراج و در جداول ثبت کرده است. در چند حای رساله، از تحویل حمل در ۱۰۸۱ق. یاد کرده، در یکجا تاریخ هجری را با تاریخهای رویم و یزدجردی تطبیق کرده که چون سودمند است در اینجا نقل میشود: «الحال که سهشنبه بیست و چهارم شهر شعبان المعظم سه هزار و هشتاد و نه هجری است اول تشرین الاول سنه هزار و نهصد و نود رومی اسکندری و پنجم فروردین ماه قدیم سنه هزار و چهل و هشت یزدجردی است نابر عدم کبس متعارف تاریخ فارسیان».
Text of Note
در پایان باب سوم سخن برخی از معاصران خود را که در سال نوروزیه خود، با حساب قهقرائی تاریخ، تعیین کرده است که در غدیر خم مطابق روز تحویل حمل بوده است نادرست داند و در آغاز پاسخ به سخنان او گوید: «تحویل حمل هزار و هشتاد و چهار هجری که روز سهشنبه دوازدهم شهر ذی حجه الحرام موافق با یازدهم آذر ماه روحی ۱۲۸۵ق. اسکندری و سیزدهم شهریور ماه قدیم ۱۵۴۳ق. یزدجردی است.
Text of Note
خاتونآبادی در دیباچه تصریح کرده است که این ساله یک مقدمه دوازده باب و خاتمه دارد. اما در نسخه حاضر بیش از ۶ باب نیست و تا این زمان نسخهای دیگر نیز از این کتاب ندیدهام.
Text of Note
در کتابخانه دانشگاه رساله نوروزیه و آب نیسان از سیدباقر بن سیداسماعیل خواتونآبادی در دفتری با ش ۱۲۶۶ موجود است.