مولف کتاب را به نام شاه جهان پادشاه هند و صفی خان سیف خان «از بخت سیف خانی این مخزن معانی، چون شد تمام کردم نامش طراز اخبار» ساخته و در تاریخ آن گفته: از بهر زینت وی مشاطه خرد گفت/ تاریخ این کتاب است زیبا طراز اخبار.
Text of Note
در آن از شهابالدین ابوالمظفر محمد صاحب قرآن ثانی شاه جهان پادشاه غازی (۱۰۳۷-۱۰۶۸) به نظم ستایش شده است.
Text of Note
تاریخ سال اتمام تالیف حنیف از گفتار مولف عبدالنبی فخرالزمانی: از بخت سیف خانی این مخزن معانی/ چون شد تمام کردم نامش طراز اخبار// تا: از بهر زینت وی مشاطه خرد گفت/ تاریخ این کتاب است زیبا طراز اخبار.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
خداوندا نبی را ده زبانی/ که جز حمدت نخواهد داستانی// دلش را با زبان همداستان کن/ به حمد خویش آنگه درفشان کن// طراز اخبار سلاطین نامدار و زینت قصص صاحبقرانان روزگار نام بزرگ خداوندی است جلت عظمته که اسمی از اسماء مبارک او تاج طغرای فرامین فرمان روایان روی زمین است...
Text of Note
... برهان این معنی است و دلیل وحدت این دعوی است لمولفه عبدالنبی فخرالزمانی: رستم و حاتم طایی بجهان گر بودند/ هر یکی را صفتی بود به هر جز زمان.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات متن:
تزئینات جلد:
نوع کاغذ:
Text of Note
نستعلیق.
Text of Note
عنوان شنگرف.
Text of Note
تیماج قهوهای مقوایی با ترنج، عطف تیماج قهوهای روشن با لولا.
Text of Note
سفید.
NOTE RELATING TO THE COPY IN HAND
1
Text of Note
با یادداشت مورخ محرم ۱۱۱۲ق. در صفحه عنوان.
PROVENANCE NOTE
1
Text of Note
با تملک و خطوط و مهر «جعفر قلی بن عباس قلی» در ذق/ ۱۳۰۱ق. و خط و مهر مورخ ۱۲۰۰ق.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: شماره ۲/ ج ۱، صفحه ۱۶۸-۱۶۹.
Name of source
نک: منزوی، ۳۵۸۵.
SUMMARY OR ABSTRACT
Text of Note
«در نسبت منسوبات اخبار اربعه» دارای مقدمه در پنج فصل و چهار اخبار رزم و بزم عاشقی و عیاری هر یک دوازده طراز از نظم و نثر سپس خاتمه است در متفرقات، با سرگذشت خود مولف در پایان از خود او.
Text of Note
مولف در میخانه میگوید که من خود را به نزد میرزا نظامی قزوینی وزیر دیوان صوبه بهار و واقعهنویس درگاه رسانیدم و او را دیدم که به قصه امیرحمزه شنیدن میلی تمام دارد و مرا بر این آورد تا اندک ایامی در آن فن یک فنه شدم... سه تالیف نظم و نثر... نمودم یکی به جهت قصه امیرحمزه و آداب آن تا قصهخوانان زمان را دستور باشد و نام آن دستور القصص قرار دادم (چاپی، ص۷۶۹ دستور الفصحاء) تالیف ثانی از حکایات شیرین و نقلهای رنگین مرتب ساختم و آن را به نوادر الحکایات یا بحرالنوادر موسوم گردانیدم، تالیف ثالث مولفات ساقینامههای متقدیمن و متاخرین را جمع نمودم تا احوال ایشان بر بیاض بردم و آن را میخانه (نام گذاردم».
Text of Note
نیز میگوید: «در سنه خمس و عشرین و الف به لاهور رسیدم و سپس به کشمیر رفتم و نزدیک به دو سال در آنجا ماندم و نزد امیر نظامالدین احمد افضل دیوان و بخشی آن ولایت بسر بردم، کتاب دستور الفصحاء به اتمام رسانیدم (دستور به انجام رسید) تاریخ اتمام آن کتاب است. در آخر شنبه عشرین و الف میرزای نام برده شده را به درگاه خواسته بودند من میخانه را به نام سردار خان یادگار ساختهام». (ص۷۲۲-۷۷۰، چاپ دوم).
Text of Note
محمدشفیع در دیباچه میخانه (ص۱۴ ترجمه فارسی) مینویسد که: دستور الفصحاء مربوط به فن قصهگویی است. ولی گویا درست نیست چون آنچه که به این فن مربوط است نامش طبق نسخه مفتاح دستور القصص است اگرچه در دو نسخه چاپی دستور الفصحاء آمده است و بنابر آن نسخه فخر زمانی را چهار کتاب است: دستور القصص و دستور الفصحاء و نوادر الحکایات. (حقوق ص. ۲۲۲؛ مجلس، ش ۳۱۷۱) و میخانه و با طراز اخبار میشود پنج کتاب.
Text of Note
از دستور القصص و دستور الفصحاء گویا کسی نشان و سراغی نداده است. طراز اخبار (دانشگاه، ش ۳۲۹۵) پیداست که دستور قصص نخواهد بود، چه آن درباره آداب خواندن قصه امیرحمزه است و اما میشود که دستور الفصحاء همین طراز اخبار باشد ولی این هم دشوار است پذیرفتن آن چه طراز اخبار مورخ ۱۰۴۱ق. است و دستور الفصحاء مورخ ۶-۱۰۲۵ یا ۱۰۴۶ق. گذشته از اینها در میخانه مورخ ۱۰۲۸ق. نمیشود از کتابی که در ۱۰۴۱ق. به انجام رسیده یاد گردد و به همین دلیل تاریخ ۱۰۴۶ق. چنانکه محمدشفیع هم گفته است برای دستور الفصحاء درست نخواهد بود.
Text of Note
او در طراز اخبار از نوادر الحکایات خود مورخ ۱۰۴۱ق. یاد میکند این خود گواهی است که نباید دستور الفصحاء باشد.