، تاریخ کتابت: قرن ۸ و ۹ق. (با ۱۱ برگ نستعلیق نونویس قرن ۱۲ق. در ش۱)
PHYSICAL DESCRIPTION
Dimensions
؛ قطع: ۹*۱۲سم. ۱۱۵گ. ۵-۱۱س.؛ اندازه جلد: ۱۲*۱۷سم.
GENERAL NOTES
Text of Note
نسخه را شادروان فکری سلجوقی دانشمند هرات در ۱۳۳۰ش. به شادروان بیانی بخشیده و آن مرحوم دو مقاله درباره رساله چهارم آن نوشته و سپس دانشمند کابل آقای عبدالحی حبیبی دو مقاله در «یغما» در نقد این گفتار آورده، رساله سوم آن در فرهنگ ایران زمین به کوشش آقایان محمد خوانساری و آلبرت ناپلئون کمپانیونی نشر شده است.
GENERAL NOTES PERTAINING TO DESCRIPTIVE INFORMATION
1
2
Text of Note
آغاز کتاب در نسخههای مدراس و بنگال ش ۹۹۷ و برلین و پاریس: الحمدالله رب العالمین و العاقبه اللمتقین والصلاه و السلام علی رسوله محمد و آله و صحبه اجمعین. بدان ارشدک (اسعدک) الله تعالی فی الدارین در کشف الاسرار آورده است: اول چیزی که بر بنده واجب است پیش از جمله فرایض پس ار بلوغ شناختن خدای تعالی است.
Text of Note
انجام در نسخه مدراس: و به خاتمه خیر این ضعیف را مدد به فاتحه به اخلاص کنند. اللهم احینا مع الایمان و امتنا بالایمان و احشرنا فی زمره المتقین یوم الحساب و صلی الله علی خیر خلقه و آله النبی المکی المدنی القریشی و آله اجمعین برحمتک یا ارحم الراحمین.
NOTES PERTAINING TO TITLE AND STATEMENT OF RESPONSIBILITY
Text of Note
این اثر را از ابوطاهر بن کمال مولتانی دانستهاند نه عبدالعزیز که چلبی گفته است و نوشتهاند که نباید پیش از پایان قرن ۹ق. تالیف شده باشد. از عنوانهای کتابهایی که از آنها نقل شده هم میتوان چنین گمان برد.
NOTES PERTAINING TO PHYSICAL DESCRIPTION
نوع خط:
تزئینات متن:
نوع کاغذ:
تزئینات جلد:
Text of Note
نسخ.
Text of Note
عنوان شنگرف.
Text of Note
سفید.
Text of Note
تیماج سبز ضربی مقوایی با ترنج.
INTERNAL BIBLIOGRAPHIES/INDEXES NOTE
Text of Note
عنوانهای مطالب در نسخه مدراس:
Text of Note
کتاب الایمان. در کشف الاسرار آورده است.
Text of Note
کتاب الطهاره. شرایط نماز شش چیز است که مقدم بر ناز است به جای باید آورد.
Text of Note
کتاب الصلوه. بدانکه سبب نماز وقت نماز است بدر آمدن نفس وجوب او آویزد.
Text of Note
کتاب الصوم. بدان وفقک الله تعالی علی الطاعات بدانکه یک ماه روزه داشتن فرض است بر همه مسلمانان از مردان و زنان و آن ماه رمضان است.
Text of Note
کتاب الزکاه. زکات فرض عین است بر مسلم بالغ عاقل از مرد و از زن چون مالک نصاب باشد.
Text of Note
فصل فی الاضحیه. قربانی واجب است بر هر مسلمانی توانگر از نفس خود ماما از اولاد بر وی نیست.
Text of Note
کتاب الحج. حج فرض (عین) است بر همه مسلمانان از مردان و زنان چون استطاعت باشد ایشان را.
Text of Note
خاتمه. میگوید بنده گنهکار.
Text of Note
عنوانهای مطالب در نسخه ما:
Text of Note
قسم التوحید آغاز آن افتاده و دارای عنوانهای: «اما الایمان بکتبها، اما الایمان بالرسل، اما الایمان بالیوم الاخر، اما الایمان بالتقدیر».
Text of Note
مقدمه دوم در صلوه: کتاب الطهاره.
Text of Note
فصل اول در بیان طهارت از حدث، دارای عنوان «مساله» در اینجا و فصلهای دیگر.
Text of Note
فصل دوم فی نواقض الوضوء
Text of Note
فصل سوم نوع دوم طهارت بدن از جنابت.
Text of Note
فصل چهارم فی التیمم.
Text of Note
فصل پنجم تیمم کردن [بر] سنگ و غبار.
Text of Note
فصل دوم در بیان شرط دوم، جامه پاک که شرط است برای صحت نماز.
Text of Note
فصل سوم در بیان شرط سوم، جای پاک شرط صحت نماز است.
Text of Note
فصل چهارم در بیان شرط چهارم، پوشیدن عورت.
Text of Note
فصل پنجم در بیان شرط پنجم، روی به قبله آوردن.
Text of Note
فصل ششم در بیان شرط ششم، نیت کردن.
Text of Note
فصل در نوع سیوم در بیان طهارت از حیض و نفاس.
Text of Note
کتاب الصلوه: باب صفه الصلوه، مسائل التکبیر، مسائل القیام، مسائل الرکوع، مسائل السجود، مسائل العقود.
Text of Note
فصل چون در نماز درآمد، فصل در کنز آورده است، فصل فی المکروهات، فصل فی الجماعه، فصل فی قضاء الفائته، فصل فی الاوقات المکروهه، مسائل سجده التلاوه، فصل مسافر، فصل فی صلاه الجمعه، فصل فی صلوه العید، فصل فی الکسوف، فصل فی الاستسقاء، فصل فی صلاه الجنازه.
Text of Note
کتاب الصوم، کتاب الزکات، فصل فی صدقه الفطره، فصل فی الاضحیه، کتاب الحج.
EXTERNAL INDEXES/ABSTRACTS/REFERENCES NOTE
Name of source
ماخذ فهرست: شماره ۲/ ج ۱، صفحه ۱۱۰-۱۱۲.
Name of source
در عمده از این کتابها آورده شده است:
Name of source
کشفالاسرار، فتاوی ظهیری، شرح امالی، عمده، امالی، عقیده، نجاح، تفسیر عتابی، محصل امام رازی، اصول صفاری، هدایه مولانا بدرالدین صابونی، بستان فقیه ابولیص در تفسیر عمده، تفسیر امام زاهد دروازجه، مشارق الانوار، فقه اکبر، فتاوی کبری، مقدمه، عمده عقیده، منظومه، صلوه مسعودی، متفق، قدوری، تحفه، شرح هدایه، هدایه، کنز، محیط، کافی، شرعه، تحفه الفقه، لغت مصادر زوزنی، مدخل کرخی، مکشوف، خرکامی، مصفی، خلاصه، منار، تفسیر عمده، خزانه الفقه، صغری، فتاوی سراجی، فروع نیشابوری، نافع فقه، ینابیع، فتاوی تجنیس رکنی، شرح طحاوی، جامع الکبیر، معالم رازی، کتاب السعادات، عیون المجاز، جوهر شرح هدایه، ترغیب الصلوه، فقه البشر، فتاوی تتمه، وافی، تفسیر عمده معانی، حاشیه رومی، تفسیر وجیز، متفرقات کنز، حیل خصاف، فتاوی نسفی، کتاب العالم و المتعلم، وصایا امیرالمومنین علی رضی الله عنه، نوادر ترمذی، نصاب الفقه، مسائل العالم، و المتعلم در روضه زندوستی، کشف شرح بزدودی، اخبار صحایف، حقایق، تفسیر منیر، کشف الادله (نزدیک تمام سدن کتاب) سلطان العارفین قطب الاولیاء شیخ الشیوخ شهابالدین عمر سهروردی.
Name of source
نسخههای عمدهالاسلام:
Name of source
۱. مدراس ش ۵۴۳ ص ۶۲۱ فهرست در ۱۶۵گ، مورخ ۲۲ رجب سال چهارم محمدشاهی و ش ۵۴۴ در ۷۳گ. در فهرست از ابوطاهر بن کمال مولتانی دانسته شده نه از عبدالعزیز که چلبی گفته است. در آغاز آمده که در پنج مقدمه است ولی در نسخه چنین نیست.
۷. موزه بریتانیا Add 25854 در ۹۵ گ که ریو (ص۲۲) آن را نشناخته است و باید همین رساله باشد.
Name of source
در نسخه پاریس آمده: مشتمل بر پنج مقدمه سات که بناء اسلام است ملتقط از هفتاد و چند کتاب از کتب اصول و فروع به وجه اختصار به خاطر پریشان جمع کردم این را «عمدهالاسلام» نام نهادم.
Name of source
ایوانف مینویسد که نزدیک به هفتاد عنوان کتاب در این رساله یاد شده که بیشتر آنها در هیچ کتابخانهای نیست و تالیف آن هم نباید پس از پایان قرن ۹ق. باشد.