عنوان

<ال>دره المضیئه فی شرح الالفیه = شرح الفیه ابن مالک = شرح ابن المصنف = شرح الخلاصه فی النحو

Number

۱۰-۳۶۵۶

.Language of Text, Soundtrack etc

عربی

Title Proper

<ال>دره المضیئه فی شرح الالفیه = شرح الفیه ابن مالک = شرح ابن المصنف = شرح الخلاصه فی النحو

General Material Designation

[ نسخه خطی]

First Statement of Responsibility

/ از: ابوعبدالله بدرالدین محمد بن محمد بن عبدالله بن مالک طائي جیانی دمشقی نحوی مشهور به «ابن الناظم»

Date of Publication, Distribution, etc.

، تاریخ کتابت: سده‌ی ۱۳ق.

Specific Material Designation and Extent of Item

۱۳۷ (۴الف - ۱۴۰ب) برگ، ۱۸ سطر.

Text of Note

این اثر نخستین بار در سال ۱۲۷۶ق به صورت سنگی در تهران به چاپ رسیده است سپس در سال ۱۳۰۳ق در بولاق، سال ۱۳۱۲ق در بیروت در سال ۱۳۴۲ق در قاهره و نجف اشرف منتشر شده است.

1

2

Text of Note

آغاز افتاده: «... القصد و فی [ال] اصطلاح عباره من العلم باحکام مستنبطه من استقراء کلام العرب اعنی احکام الکلم فی ذواتها و فیما یعرض لها بالترکیب لتادیه اصل المعنی من الکیفیه...؛ تقرب الاقصی بلفظ موجز و تبسط البذل بوحد منجز»

Text of Note

«و فی سوی ذلک بالکسر ابتغا باللام مفتوحا حاکیا للمرتضی ... و مثال الثانی کثیر و فیما تقدم فیه کفایه و ... المستثنات من اللام و الالف کقول القائل ...» افتاده.

Text of Note

کاتب و محل کتابت نامعلوم است.

نوع خط:

تزئینات متن:

تزئینات متن:

نوع کاغذ:

Text of Note

نسخ (متن: قرمز، شرح: مشکی).

Text of Note

عنوان‌ها و نشانی‌ها قرمز و مشکی؛ اندازه متن: ۱۴*۹سم.

Text of Note

فرنگی نازک نخودی و سفید (برخی آهار مهره زده).

1

2

Text of Note

در این نسخه متن الفیه نیز با رنگی قرمز با نشان «ص» و شرح الفیه نیز با رنگی مشکی با نشان «ش» مشخص شده است بر فراز تعدادی از برگ‌ها کلمه‌ی رمزی «ا م ع» نوشته شده است.

Text of Note

این نسخه در حاشیه تصحیح گردیده؛ حاشیه نویسی و تعلیقاتی در میان سطور و هامش به زبان عربی و فارسی دارد که در برخی موارد بخش‌هایی از شاهد مثال‌های عربی به فارسی ترجمه شده است و تاریخ ۱۲۴۶ در ذیل برخی از آن تعلیقات آمده است.

3

Text of Note

در برگ (۴۴ب) مهر بیضی «عبده الراجی حسین بن محمد ۱۲۴۰» دیده می‌شود.

Name of source

ماخذ فهرست: جلد ۲/۴۰، صفحه ۱۷۴ - ۱۷۶.

Text of Note

شرح مشهوری بر کتاب منظوم الالفیه یا الخلاصه نظم ابوعبدالله جمال‌الدین محمد بن عبدالله طائي جیانی اندلسی مشهور به «ابن مالک» (د. ۶۷۲ق) است که گویا در سال ۶۷۶ق در دمشق انجام پذیرفته است. باید افزود که علی‌رغم اتحاد نظر اکثر فهرست نگاران، استثنائا در برخی سرچشمه‌ها (منابع) آمده که ابن‌الناظم بر ارجوزه‌ی الفیه‌ی پدر علامه‌ی خویش، دارای دو شرح (شاید یکی مختصر و دیگری مفصل) می‌باشد، یکی با نام احسن المسالک فی شرح الفیه ابن مالک و دیگری الدره المضیئه فی شرح الالفیه، و البته شرح اخیری دارای نسخ فراوانی در کتابخانه‌های ایران و جهان می‌باشد؛ لیکن گفته شده شرح نخستین نیز دارای چند نسخه‌ی محدود، همچون نسخه‌‌ی کتابخانه‌ی سلطان محمود ثانی در قبرس و نسخه‌ی کتابخانه‌ی دولتی برلین به شماره‌‌ی «۶۶۳۵» می‌باشد، که راقم سطور با بررسی دقیق مختصات این دو نسخه در فهرست‌های آن دو کتابخانه، متوجه گردید که آن دو نسخه، از نظر حجم، سرآغاز و انجام و نیز مطالب و نوع شرح، دقیقا مانند نسخه‌های الدره المضیئه می‌باشد، مگر اینکه بگوئیم (اللهم الا ان یقال) در میان اثر تفاوت اندک و نامحسوسی دارند! که البته برای اثبات این موضوع نیاز به بررسی تطبیقی با اصل یا تصویر این دو نسخ است. به هر تقدیر نسخه‌ی مورد بحث ما، که بخش قابل توجهی از سرآغاز و انجام آن افتاده است، با نسخه‌ی چاپ سنگی این اثر (تهران ۱۲۷۶ق) کاملا منطبق و سازگار است و در صورت اثبات وجود دو شرح از ابن‌الناظم برای الفیه‌ی ابن مالک، و نیز تفاوت احتمالی بین دو شرح، نسخه‌ی «ما نحن فیه» ترجیحا نسخه‌ای از الدره المصیئه فی شرح الالفیه خواهد بود؛ و الله العالم، گفتنی است که نسخه‌های متعددی از این شرح در کتابخانه‌ی عامره‌ی مجلس شورای اسلامی موجود است که از آن جمله می‌توان به شماره‌های «۲/۵۹۶۹»، «۷۵۵۱»، «۷۳۷۸»، «۷۷۳۴»، «۷۰۵۹»، «۱۴۲۸۵»، «۸۳۶۲، ۸۷۱۷ و ۹۱۱۱» اشاره نمود. از این ده‌ها نسخه در کتابخانه‌های ایران و کشورهای دیگر موجود است.

Place of Publication

/ محمدابراهیم بن غیاث‌الدین منصور دشتکی شیرازی متخلص به «صفا»

Author

حسرت نامه = مثنوی حسرت نامه

Bibliographic Record Identifier

۷۳۵۵۰۷

ادبیات عرب - صرف و نحو

Class number

Country

ایران

Agency

کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی

MF

130960

1

Y (بله)