آغاز تألیف در ۱۲۴۸ ه. و پایان تألیف در ۱۲۵۰ه . ق. میباشد . این کتاب شامل چهار »باب« و یک »سیر« و بیست و هشت »گلشن« و یک »بهار« که مشتمل است بر چهار »گلزار« ابواب : ۱. شرح حال خاتمالنبیین و ائمه معصومین ، ۲.شرح حال بعضی از علما و عرفاء و حکماء و شعراء و دانشمندان ، ۳. بیان بضی از مذاهب متشتته و عقاید مختلفه ، ۴. بیان اسامی و جغرافی امصار و قرا واقع در خطهی ایران و ترکستان و افغانستان و هندوستان و اروپا و چین و ختا و ممالک عثمانی از شامات و مصر و غیره . سیر : بیان مقدمات و ترتیب این بستان و بیان بعضی مطالب که مناسب آن است . گلشنها : بیان بلدان و اشخاص آن که مقصد اقصای کتاب است و تعداد آن تطابق دارد با حروف تهجی ، چنانکه گلشن اول در حرف الف و گلشن بیست و هفتم در حرف یاء .