از آنجا که نقش و حضور مردم در جوامع اسلامی در کنار رهبری شایسته، ستون اصلی برای پیشرفت و حرکت به شمار میآید و نوع رفتار، برخورد و همراهی مردم با تصمیمات و برنامههای مختلف جامعه در سطح کلان، نقشی اساسی در رسیدن به اهداف عالی و اسامی دارد، لذا با شناخت از بینش مردم در بعد سیاسی و اجتماعی به نقاط قوت و ضعف آنها پی برده میشود تا با بررسی آنها الگویی مناسب فرا روی جوامع اسلامی که برای رسیدن به آرمان های حکومت علوی قدم برمی دارند، معرفی شود. مردم از نگرش های منفی و ضعیف دور شده به نقاط قوتی که پشتوانه یک حکومت موفق می باشد، روی آوردند؛ از سوی دیگر رهبر جامعه نیز باید زمینه های رشد و بالندگی بینش سالم و پایدار را برای خواص و عوام فراهم سازد. مبناي شناخت از بینش مردم، مطالب کتاب شریف نهج البلاغه و جریانات و وقایع مهم سیاسی و اجتماعی آن زمان و نوع رفتار و عکس العمل مردم در برابر آنها میباشد، در راستای این بررسی شکایات امام علی (ع) در مقابل تمجید ایشان نسبت به مردم بیشتر است که نشان دهنده عدم رضایتمندی حضرت از مردمی می باشد که دچار دنیازدگی شده و دین و خرد خود را به خاطر بهره مندی از دنیای مادی، تباه کردند و جون خواص نقش عمده ای در شکل گیری و حرکت خط فکری توده مردم دارند در نتیجه اکثر نگرش های منفی به عملکرد منافقانه، ناآگاهانه و مادی گرایانه خواص بر میگردد که در فتنه ها و وقایع مهم فرصت یکدلی و همراهی مردم را با امام علی (ع) گرفت. از زمینه های نگرش و بی بصیرتی مردم که به خاطر جهل و توجه به دنیا و مقامات دنیایی بود میتوان به دوران بعد از رحلت پیامبر اکرم(ص) تا قبل از حکومت امام علی (ع) اشاره کرد که دین و تعالیم وحی وارونه شده، سنت جای خود را به بدعت می داد، شیوخ و صحابی معروف، با استدلال های عصرجاهلی که دوباره زنده می شد در جامعه به سمت های مهم همراه با دریافتی های کلان از بیت المال منصوب شدند، جای پای بنی امیه با غصب اموال عمومی در همه جا دیده می شد، شروع خلافت امیرالمومنین علی (ع) با فتنه خونخواهی از عثمان، باعث شد تشتت آراء در میان امت پیش آمده برخی از این فرصت سوء استفاده کرده فتنه های بعدی را ایجاد کنند، نبرد با مسلمانانی که علیه دین شورش می کردند عقیده مردم را سست نمود، خواص و عوام اسیر جهل و رفاه زدگی شدند و در پی آن جهادگریزی و عدم اطاعت از امام (ع) منجر به سلطه و حمله وسیع دشمن گردید که تا سالیانی حکومت ظالمانه آنها مانع از رشد و گسترش اسلام و تشیع شد. در نهایت با بررسی این موضوع در می یابیم که شناخت صحیح حق و باطل، آگاهی از فتنه های زمانه، عدم دلبستگی به مادیات دنیایی، ولایت پذیری امامان معصوم (ع) و اطاعت از رهبری جامعه اسلامی، از عوامل مهم برای کسب بینش دقیق و بصیرت بالا برای خواص و توده مردم می باشد که با داشتن این نوع بینش و تفکر، زمینه های تعالی و رشد جوامع اسلامی در سراسر جهان در برابر قدرت های ضد دین به آسانی فراهم می شود.
TOPICAL NAME USED AS SUBJECT
علی بن ابی طالب (ع)، امام اول ، ۲۳ قبل از هجرت، ۴۰ق. خلافت