عنوان

ارزیابی طرح‌های بهسازی کیفی آب رودخانه با استفاده از تحلیل چند معیاره گروهی فازی (مطالعه موردی: رودخانه آجی‌چای)

شماره

پ۲۷۵۸۹

زبان متن نوشتاري يا گفتاري و مانند آن

per

عنوان اصلي

ارزیابی طرح‌های بهسازی کیفی آب رودخانه با استفاده از تحلیل چند معیاره گروهی فازی (مطالعه موردی: رودخانه آجی‌چای)

نام نخستين پديدآور

محمد حسین بهروزی

نام ناشر، پخش کننده و غيره

مهندسی عمران

تاریخ نشرو بخش و غیره

۱۴۰۱

نام خاص و کميت اثر

۱۳۶ص.

مواد همراه اثر

سی دی

جزئيات پايان نامه و نوع درجه آن

کارشناسی ارشد

نظم درجات

آب

زمان اعطا مدرک

۱۴۰۱/۰۳/۱۱

متن يادداشت

در استان آذربایجان شرقی، بخش‌های پایین‌دست رودخانه آجی‌چای در وضعیت کیفی مطلوبی جهت بهره‌برداری مصارف کشاورزی نبوده و علت نام‌گذاری این رودخانه نشئت گرفته از وضعیت کیفی نامطلوب آن است. شوری آب رودخانه آجی‌چای از مشخصه‌های بارز آن است که استحصال آب از این رودخانه را با محدودیت‌هایی مواجه می‌سازد. با این وصف با توجه به نبود منبع آبی مناسب دیگر و محدودیت آب‌های زیرزمینی، آب رودخانه آجی‌چای از منابع آبی اصلی برای کشاورزی در دشت تبریز به شمار می‌رود.در این پژوهش با توجه به داده‌های پیمایش سرشاخه‌های رودخانه آجی‌چای در مطالعات طرح ارتقای کیفیت آجی‌چای، شوری این رودخانه از بالادست در منطقه سراب تا محل ایستگاه ونیار (سد شهید مدنی)، در مدل Qual2kw مدل‌سازی و روند یابی شده است. با توجه به نتایج مدل سازی در این مطالعه، شوری رودخانه آجی‌چای در پایین‌دست کلان‌شهر تبریز، در ناحیه‌ای که کشاورزی با آب این رودخانه رونق بسیاری دارد، بسیار بالا ارزیابی می‌شود (Avg. TDS = 9280.65 mg/L)؛ به اندازه‌ای که بیش از تحمل الگوی کشت دشت تبریز است و سبب کاهش کارایی کشاورزی در این ناحیه شده است.تأثیر گزینه‌های مدیریتی به‌منظور سازگاری بهینه با آب شور این رودخانه و به‌خصوص کاهش میزان شوری آن، بررسی شدند. از جمله گزینه‌های مدیریتی، تغییر کشت با کشت مقاوم‌تر در برابر شوری، ممانعت از ورود سرشاخه‌های بسیار شور با احداث سد تبخیری، استفاده از پساب تصفیه‌خانه تبریز با شوری نسبتاً پایین‌تر و احداث ایستگاه‌های نمک‌زدایی اسمز معکوس بر روی نهرهای برداشت از آب رودخانه آجی‌چای، در مدل Qual2kw مورد مطالعه قرار گرفتند. در نتیجه 27 سناریوی مدیریتی، ترکیبی از گزینه‌های مؤثر در سازگاری بهینه و کاهش شوری، پیشنهاد شده است. با استفاده از تصمیم‌گیری گروهی فازی در نرم افزار GFDM و با توجه به معیارهایی چون درآمد سالانه حاصل از کشاورزی، هزینه سناریو، شوری آب، طول عمر مفید طرح و پذیرش اجتماعی؛ با توجه به اولویت‌های 13 تصمیم‌گیر خبره در مسائل منابع آب در حوزه‌های دانشگاهی، سیاست گذاران، مهندسین اجرایی و فعالین اجتماعی مسائل آب و محیط زیست، سناریوهای انتخابی آنالیز و رتبه بندی شدند. در نتیجه سناریوی شماره 14 به شرح مدیریت سرشاخه اشتلق و جانقور و تکمیل تصفیه خانه تبریز و ورود پساب آن به آجی‌چای و سرمایه گذاری جهت تغییر کشت غالب به کشت مقاوم‌تر چغندر قند، بهترین سناریوی مدیریتی برای سازگاری بهینه و کاهش شوری آجی‌چای است. در نهایت این پژوهش مانند دیگر پژوهش‌های انجام گرفته، تأیید کننده تأثیر مثبت مدل‌های تصمیم‌گیری چند معیاره به‌خصوص مدل GFDM در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی در حوزه مسائل مدیریت منابع آب می‌باشد.

متن يادداشت

In East Azerbaijan province, the AjiChay river has not been in a good quality condition for agricultural use, and the reason for naming this river originated from its poor-quality condition. The salinity of the AjiChay river is one of its prominent characteristics that limit the water usage from this river. However, due to the lack of another suitable water source and the Limitation of groundwater, the AjiChay river is one of the main water sources for agriculture in Tabriz plain.In this study, according to the survey of AjiChay river tributaries in the AjiChay quality improvement plan project, the salinity of the AjiChay river from upstream in Sarab area to Veniar station (Shahid Madani dam) has been modeled in the Qual2kw model. According to the modeling results in this study, the salinity of AjiChay River downstream of Tabriz, in the area where agriculture is very prosperous with water of this river, is very high (Avg. TDS = 9280.65 mg / L); The amount of salinity, which is more than tolerating the cultivation pattern of Tabriz plain and has reduced agricultural efficiency in this area.The effect of management alternatives to reduce the salinity of the river, include changing the cultivation pattern with a more salinity-resistant crop, preventing the entry of highly saline tributaries by constructing evaporative dams, using the effluent of Tabriz treatment plant with relatively lower salinity, and constructing of desalination plants (RO) on the branches of the AjiChay River was studied in the Qual2kw model and as a result of 27 management scenarios, a combination of effective alternatives in reducing salinity, were proposed. Using fuzzy group decision making in GFDM software according to the criteria: annual income from agriculture, scenario cost, water salinity, the lifetime of the project, and social acceptance; Selected scenarios were analyzed and sorted according to the priorities of 13 expert decision-makers in water resources issues in academic fields, policymakers, executive engineers and social activists on water and environmental issues. As a result, scenario No. 14, as described by the management of Ashtalgh and Janqor branches and completing the Tabriz treatment plant and entering its effluent into Aji Chai, and investing to change the cultivation pattern to more resistant sugar beet cultivation, is the best management scenario for Reduce the salinity of AjiChay. Finally, this study, like other studies, confirms the positive impact of multi-criteria decision models, especially the GFDM model in management decisions in the field of water resources management issues

عنوان گونه گون

Assessing River Quality Rehabilitation Plans Using Fuzzy Multi-Criteria Group Decision Analysis (Case study: Ajichay River, Iran)

عنصر شناسه اي

‏بهروزی،

ساير عناصر نام

محمد حسین ‏

کد نقش

تهیه کننده

عنصر شناسه اي

‏ضرغامی،

عنصر شناسه اي

‏ مسافری ،

عنصر شناسه اي

‏ نورانی،

ساير عناصر نام

مهدی‏

ساير عناصر نام

‏ محمد

ساير عناصر نام

‏وحید

تاريخ

استاد راهنما

تاريخ

استاد مشاور

تاريخ

استاد مشاور

عنصر شناسه اي

‏تبریز