؛ در حاشیه طهارة الاعراق و التحصین فی صفات العارفین و الفصول فی الدعوات
/حسن بن فضل طبرسی
؛ كاتب متن و حاشیه: احمد بن حسین تفرشی؛ مصحح طهارة الاعراق در حاشیه): شیخ محمود البروجردی
طهران
: کاظم الطهرانی الشهیر به صراف
، ۱۳۱۴ ق.
( طهران
: دارالطباعه آقاسیدمرتضی و آقا سیداسمعیل)
۲۷۳ص.
سرلوح دار؛ مجدول؛ محشی؛ راده
؛ قطع: ۲۶ سم.
عربی
آغاز (دیباچه): بسمله الحمدلله علی جزیل الائه حمداً یلیق بحضرة کبریائه ....
آغاز:بسمله الحمدلله الواحد الاحد الصمد الذی لم یلد و لم یولد و لم یکن له کفوا احد و الصلوة علی محمد عبده المجتبی و رسوله المصطفی ارسله الی کافّة الوری بشیراً و نذیراً ....
انجام: ... قد وفینا بما شرطناه نسئل الله سبحانه و تعالی ان یوفّقنا للعمل بذلک خالصاً لوجهه و موجباً لرضوانه و مغفرته و موصلاً الی جنّاته (جنانه ، جنابه) و کرامته بمنّه و جوده و فضله و رحمته و ما توفیقی الّا بالله علیه توکّلت و الیه انیب.
انجامه: قد وقع الفراغ من تحریر اوراق مکارم الاخلاق للعبد الاثم احمد بن الحسین التفرشی عفی عنهما فی سلخ شهر رمضان اثنتی و عشر و ثلثمائة بعد الالف.
آغاز طهارة الاعراق (در حاشیه): بسمله اللهمّ انّا نتوجّه الیک و نسعی نحوک و نجاهد نفوسنا فی طاعتک... قال ابوعلی احمد بن محمد بن یعقوب بن مسکویه عرضنا فی هذا الکتاب ان نحصل لانفسنا خلقا تصدر به عنّا الافعال کلّها جمیلة...
انجام طهارة الاعراق در حاشیه (ص۲۲۰): ... و لیس یتمّ احدهما الّا بالاخر هذا اخر المقالة السادسة و هی تمام الکتاب و الحمدلله ربّ العالمین و الصّلوة علی النّبی محمّدٍ و اله اجمعین.
انجامه طهارة الاعراق در حاشیه (ص ۲۲۰): قد تمّ المقالت الستّ من کتاب طهارة الاعراق للمولی ابی علی احمد بن محمّد بن یعقوب بن مسکویه قدس الله نفسه الزکیّه فی تهذیب الاخلاق مع المبالغة البلیغة فی تصحیحها بقدر الطّاقة و الرّجاء من الله العفو و من الاخوان الاستغفار لمباشر طبعه و مصحّحه العبد المذنب الشّیخ محمود البروجردی عفی عنه.
آغاز التحصین فی صفات العارفین (ص۲۲۱) در حاشیه:بسمله الحمدلله الذي تجلي لعباده فشغلهم عن الشهوات و اظهر لهم و ميض (فیض) نوره فهداهم به من الغفلات . . .
انجام التحصین فی صفات العارفین (ص ۲۴۳) در حاشیه:. . . و ان الله بكم لرؤف رحيم و صلي الله علي اكرم المرسلين و اشرف الاولين و الآخرين محمد و آله الطاهرين و سلم تسلیما کثیرا کثیرا.
آغاز الفصول فی تعقیبات الدعوات (ص۲۴۴) در حاشیه:بسمله، الحمدلله ملهم الدعاء و مفرج الغماء و سمّاع الاواء و کاشف البلاء نحمده علی سوابغ النّعماء... و بعد فانا مجیب الی سؤالک ایّها الاخ فی الله وفقک الله و ایّانا لطاعته...
انجام الفصول فی تعقیبات الدعوات (ص۲۵۴) در حاشیه:. . . هذا اخر ما املیناه فی هذه الفصول و الله ولی المامول انه الغفور لمن تاب الشکور لمن اناب و صلی الله علی اشرف المخلوقات محمد و اله السادات و الحمد لله رب العالمین.
آغاز ترتیب السعادات (ص۲۵۴) در حاشیه :بسمله الحمدلله الذي عمّ خلقه بنعمه و خصّ اوليائه بخصائص قسمه ... و بعد فحقيق علي من خصّه الله بالهمة العلية . . .
انجام ترتیب السعادات (ص ۲۷۳) در حاشیه:. . . و استدعی مایلیه و علمت ان له موقتا حملته اولا بمشیه الله و عونه و حول و قوته تمت الرساله بحمدهم العداله و العاصم من الضلاله و صلی الله علی محمد و الهو اهل بیته اجمعین.
عنولن مطالب کتاب در بالای صفحات آمده است.
تاریخ کتابت ۱۳۱۲ق.
نوع خط:
نوع کاغذ:
نسخ
فرنگی
توضیحاتی مرتبط با متن در بالای صفحات آمده است.
مهر خشتی با سجع «ملاحظه شد» و نشان شیر و خورشید (ص۲)؛ ثبت ۱۱۷۴۸۸: مهر بیضوی با سجع «ابوالقاسم» در ابتدای کتاب؛ یادداشت تملک« کیف اقول هذا فی ملکی و لله ملک السموات و الارض الاحقر الجانی محمدحسین منصور زاده اصفهانی کتب هذا فی شهر ربیع الثانی لیلة الخمیس سادس الشهر فی سنه ۱۳۶۹ من هجرة النبویة» در ابتدای کتاب؛ مهر بیضوی با جوهر سبز رنگ با سجع «منصور زاده» در صفحات مختلف؛ یادداشت تملک از عبدالجواد الحسینی به تاریخ جمادی الثانی ۱۳۲۲ق. که روی آن خط کشیده شده است در صفحه آخر کتاب؛ یادداشت تملک از محمدحسین بن خسرو بن منصور بدون تاریخ در صفحه آخر کتاب؛ یادداشت درباره انعقاد یک مجلس در ماه رمضان ۱۳۲۱ق. در منزل میرزا عبدالجواد با حضور اشخاصی همچون سید جواد مشهدی کاشانی، آقای عندلیب؛ نویسنده یادداشت محمد الموسوی الکاشانی در انتهای کتاب داخل جلد
مواضع بعض محذوفات الکتاب و مواضع نبذ من ملحقات الکتاب در حاشیه دیباچه در ابتدای کتاب؛ فهرست مطالب در ابتدای متن کتاب (ص۴-۶)
متن کتاب مکارم الاخلاق در ص ۲۶۸ به اتمام می رسد و صفحات بعدی تتمه حاشه است. در حاشیه متن کتاب طهارة الاعراق از ابوعلی احمد بن محمد بن یعقوب بن مسکویه رازی آمده است (ص ۱- ۲۲۰). در ادامه حاشیه کتاب التحصین فی صفات العارفین آمده است (ص ۲۲۱- ۲۴۳)رساله التحصین فی صفات العارفین (ص ۲۲۱- ۲۴۳) رساله الفصول فی التعقیبات الدعوات (ص۲۴۴- ۲۵۴) رساله ترتیب السعادات (ص ۲۵۴- ۲۷۳)
ارسطو پس از آنكه فلسفه را بنظري و عملي تقسيم كرد و فلسفه عملي را به " اخلاق " و " تدبير منزل " و " سياست مدن "، منقسم نمود در اخلاق نخستين كتابي كه در عالم اسلام تدوين يافت و شهرت عام گرفت كتاب تهذيب الاخلاق ابن مسكويه بود بزبان عربي اين كتاب بعدها بوسيله خواجه نصيرالدين طوسي بفارسي برگشت و در دسترس عموم عموم فارسي زبانان بنام اخلاق ناصري قرار گرفت. گرچه خواجه در مقدمه اخلاق ناصري معترف است كه ترجمه او از اخلاق ابن مسكويه ترجمه اش ترجمه لغت بلغت نيست و نيز ابوابي بان اضافه كرده ام ولي در همه احوال كتاب او چه از جهت ابواب و چه جهت از استخوان بندي مطالب سخت تحت تاثير طهاره الاعراقست. توضيح: خواجه در مقدمه اخلاق ناصري كتاب ابن مسكويه را طهاره الاعراق نام مي برد ولي در تذكره ها آن بنام تهذيب الاخلاق و تطهير الاعراق آمده است. این کتاب در حاشیه کتاب مکارم الاخلاق آمده است ( ص۱- ۲۲۱)
رساله التحصین فی صفات العارفین در موضوع عزلت و گوشهگیری با استفاده از روایات معصومین علیهمالسلام و مشتمل بر سه قطب به ایتن ترتیب است: قطب اول در تعریف و تصور عزلت. قطب دوم در آداب آن و قطب سوم در فوائد غزلت. این رساله درحاشیه کتاب مکارم الاخلاق امده است. (ص ۲۲۱- ۲۴۳)
رساله الفصول فی تعقیبات الدعوات رساله اي است مختصر مشتمل بر يك مقدمه ومجموعه اي كوتاه از ادعيه و تعقيبات منقول از ائمه اطهار (ع). این رساله در حاشیه کتاب مکارم الاخلاق آمده است (ص۲۴۴- ۲۵۴)
مولف در رساله ترتیب السّعادات به این سوال که (سعادتمندی مردم بر اساس مقام و مرتبهشان به چند صورت است و سعادتمندان چه تفاوتهایی با هم دارند) پاسخ میدهد. همچنین ماهیت و کیفیت سعادت که موضوعی برای نوع انسان است را تشریح میکند. و نیز به ترتیب تقدم و تاخر جستجوگران سعادت در یک گروه میپردازد. آن گاه آنچه پس از وصول به سعادت در انتظار سعدا است و ماورای سعادت و طرق نیل به مقصود و مسائلی مانند آن را بررسی میکند. اين كتاب در حاشيه "مكارم الاخلاق " طبرسي به چاپ رسيده است (ص ۲۵۴- ۲۷۳)